دابة الارض در روایات (مقالات)

دابة الارض(به عربی: دَابَّةُ الْأَرْض)، به معنای «جنبندهٔ زمین»، موجودی است که در باور اسلامی، از جمله نشانه‌های وقوع قیامت به شمار می‌آید. اشاره به این موجود در قرآن و به صورت مشروح‌تر در روایات شیعه و اهل سنت آمده است.

مفهوم قرآنی

مفهوم دابه در دو آیه از قرآن کریم ذکر شده است:

· در سوره نمل، آیه ۸۲:

وَإِذَا وَقَعَالْقَوْلُ عَلَيْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّةً مِنَ الْأَرْضِ تُكَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِآيَاتِنَا لَا يُوقِنُونَ

و هنگامی که فرمان (عذاب) بر آنان محقق شود، جنبنده‌ای از زمین برایشان بیرون می‌آوریم که با آنها سخن می‌گوید که مردم به آیات ما یقین نداشتند.

· در سوره اسراء ، آیه ۸ (در برخی تفاسیر به عنوان زمینه‌ساز خروج دابه اشاره شده است):

 وَإِذَا أَرَدْنَا أَنْنُهْلِكَ قَرْيَةً أَمَرْنَا مُتْرَفِيهَا فَفَسَقُوا فِيهَا فَحَقَّ عَلَيْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْنَاهَا تَدْمِيرًا

و هنگامی که بخواهیم شهری را هلاک کنیم، ثروتمندان مست و مغرور آن را فرمان می‌دهیم (تا به دیگران دستور فساد دهند) و در آنجا مرتکب فسق شوند، در نتیجه فرمان (عذاب) بر آنان محقق می‌شود و آن را درهم می‌کوبیم.

ویژگی‌ها و کارکرد در روایات

زمان خروج

بر اساس روایات،خروج دابه الارض:

· از علائم قیامت و از اتفاقات حتمی پیش از برپایی قیامت است. · پس از نزول عیسی|نزول حضرت عیسی (ع) و در دوران حضرت مهدی|ظهور حضرت مهدی (عج) و همزمان با طلوع خورشید از مغرب رخ می‌دهد. · زمانی است که فساد و بی‌ایمانی در میان مردم فراگیر شده و حق و باطل بر آنان مشتبه گشته است.

مکان خروج

بیشتر روایات،مکان خروج دابه را مکه و در نزدیکی کعبه، و به طور مشخص از کوه صفا می‌دانند.

مشخصات ظاهری

در روایات،توصیفات گوناگونی از شکل این موجود آمده که حاکی از عجیب‌الخلقه بودن آن است:

· ترکیبی از ویژگی‌های حیوانات مختلف. · سری مانند سر گاو، چشمی مانند چشم خوک، گوشی مانند گوش فیل، شاخی مانند شاخ گوزن، سینه‌ای مانند سینه شیر و رنگی مانند رنگ پلنگ. · هیکلی بسیار بزرگ.

کارکرد اصلی

مهم‌ترین وظیفه دابه الارض،نشانه‌گذاری و جدا کردن مؤمن از کافر است:

· بر پیشانی مؤمنان "نوری" قرار می‌دهد که چهره‌اش را درخشان می‌کند و بر آن کلمه «مؤمن» نوشته می‌شود. · بر پیشانی یا بینی کافران "نشانه سیاهی" می‌نهد که چهره‌اش را تاریک می‌کند و بر آن کلمه «کافر» نوشته می‌شود. · با مردم به زبان خودشان سخن می‌گوید و حجت خدا را بر آنان تمام می‌کند.

دیدگاه‌ها درباره ماهیت

در مورد ماهیت دابه الارض چند دیدگاه اصلی وجود دارد:

۱. موجودی حقیقی و مادی: مشهورترین دیدگاه، به ویژه بر اساس ظاهر روایات، این است که دابه موجودی زنده، عجیب‌الخلقه و مادی است که در زمان معین توسط خداوند از زمین خارج می‌شود.

۲. نمادین: برخی مفسران جدید معتقدند دابه می‌تواند نماد یک پدیده اجتماعی، یک بیماری همه‌گیر، یک فناوری پیشرفته (مانند سیستم‌های شناسایی) یا یک جنبش بزرگ فکری باشد که مردم را از هم جدا می‌کند. این دیدگاه با ظاهر صریح برخی روایات کمتر سازگار است.

۳. امام علی (ع): در برخی روایات خاص، از امام علی (ع) به عنوان «دابه الارض» یاد شده که تفسیری باطنی و نشان‌دهنده مظهر قدرت الهی بودن ایشان در جدا کردن حق از باطل است.

پیوند به بیرون

· مدخل دابة الارض در ویکی‌شیعه