|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| https://download.ghbook.ir/downloads/BookCover/flat_240-320/12400/12275.jpg | | https://download.ghbook.ir/downloads/BookCover/flat_240-320/12400/12275.jpg |
|
| |
|
| == مشخصات کتاب ==
| |
| سرشناسه:نصیرالدین طوسی، محمدبن محمد، 597 -672ق.
| |
|
| |
|
| عنوان قراردادی:آداب المتعلمین
| |
|
| |
| عنوان و نام پدیدآور:انیس الطالبین [نصرالدین طوسی]/ ترجمه آداب المتعلمین؛ بقلم محمدجواد ذهنی تهرانی.
| |
|
| |
| مشخصات نشر:قم: حاذق، 1370.
| |
|
| |
| مشخصات ظاهری:56ص.
| |
|
| |
| شابک:250ریال.
| |
|
| |
| عنوان دیگر:آداب المتعلمین
| |
|
| |
| موضوع:اسلام و آموزش و پرورش
| |
|
| |
| موضوع:اخلاق اسلامی
| |
|
| |
| شناسه افزوده:ذهنی تهرانی، سیدمحمدجواد، 1326 - 1381.، مترجم
| |
|
| |
| رده بندی کنگره:BP254/4/ن 6آ4041 1370
| |
|
| |
| رده بندی دیویی:297/653
| |
|
| |
| شماره کتابشناسی ملی:م 71-2042
| |
|
| |
| ص :1
| |
|
| |
| == اشاره ==
| |
| ص : 2
| |
|
| |
| ص : 3
| |
|
| |
| ص : 4
| |
|
| |
| == مقدمه ==
| |
| بسم اللّه الرّحمن الرّحیم
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| کتاب آداب المتعلّمین
| |
|
| |
| احمد للّه علی آلائه و نشکره علی نعمائه و الصّلوة و السّلام علی
| |
|
| |
| سیّد انبیائه و خیر اوصیائه.
| |
|
| |
| و بعد: فکثیر من طلّاب العلم لا یتیسّر لهم التّحصیل و ان اجتهدوا و
| |
|
| |
| لا ینتفعوا عن ثمراته و ان اشتغلوا، لانّهم اخطأوا طریقه و ترکوا شرائطه و کلّ من
| |
|
| |
| اخطاء الطّریق ضلّ، فلا ینال المقصود اردت ان ابیّن طریق التّعلّم علی سبیل
| |
|
| |
| الاختصار علی ما رایت فی الکتاب و سمعت من اساتیدی اولی العلم و اللّه الموفّق و
| |
|
| |
| المعین، فابیّن المقصود فی فصول شتّی.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| حقتعالی را در مقابل نعمت هایش می ستایم، و بر عطایایش شکر مینمایم،
| |
|
| |
| و درود قلبی و تحیّت زبانی بر سرور پیامبران و بهترین جانشینان.
| |
|
| |
| و بعد از گذاردن شکر و ستایش حضرت سبحان و اداء احترام به ساحت قدس
| |
|
| |
| نبوی صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و سرور اوصیاء یعنی وجود مقدّس حضرت علوی سلام
| |
|
| |
| اللّه القدسی علیه چنین نگاشته
| |
|
| |
| ص : 5
| |
|
| |
| می شود:
| |
|
| |
| بسیاری از طالبین و مایلین به دانش اگرچه کوشش نموده ولی تحصیل علم
| |
|
| |
| برایشان میسور نشده و از منافع و آثار آن بهره ای نبرده اگرچه خود را بآن سرگرم و
| |
|
| |
| مشغول مینمایند و جهتش آنستکه راه آنرا بخطاء و اشتباه رفته و شرائطش را
| |
|
| |
| واگذارده اند و معلوم است هرکس راه را اشتباه برود گم خواهد شد و در نتیجه بمقصود
| |
|
| |
| نخواهد رسید.
| |
|
| |
| ازاینرو تصمیم گرفتم در این رساله و وجیزه بطور اختصار راه تعلّم و
| |
|
| |
| فراگرفتن دانش را بآن نحو که در کتاب دیده و از اساتید صاحبان علمم شنیده ام بیان
| |
|
| |
| کنم و از خداوند متعال توفیق و کمک میخواهم.
| |
|
| |
| مقصود و مطلوب را در چند فصل بیان مینمائیم.
| |
|
| |
| ص : 6
| |
|
| |
| == کتاب آداب المتعلمین ==
| |
|
| |
| === فصل اول: حقیقت و فضیلت علم ===
| |
|
| |
| ==== اشاره ====
| |
| متن:
| |
|
| |
| الفصل الاوّل فی ماهیّة العلم و فضله
| |
|
| |
| اعلم انّه قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله:
| |
|
| |
| طلب العلم فریضة علی کلّ مسلم و مسلمة.
| |
|
| |
| و المراد من العلم هنا علم الحال ای العلم المحتاج الیه فی الحال
| |
|
| |
| الموصل الی النّفع فی المال کما یقال:
| |
|
| |
| افضل العلم علم الحال و افضل العمل حفظ المال، فیفرض علی الطّالب ما
| |
|
| |
| یصلح حاله.
| |
|
| |
| و شرف العلم لا یخفی علی احد، اذ العلم هو مختصّ بالانسان، لانّ جمیع
| |
|
| |
| الخصال سوی العلم یشترک فیها الانسان و سایر الحیوانات کالشّجاعة و القوّة و
| |
|
| |
| الشّفقّة و غیر ذلک و به اظهر اللّه فضل آدم علی الملائکة و امرهم بالسّجود له.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| فصل اوّل: حقیقت و فضیلت علم
| |
|
| |
| پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند:
| |
|
| |
| ص : 7
| |
|
| |
| خواستن و بدنبال دانش رفتن بر هرمرد و زن مسلمانی وظیفه و تکلیف است.
| |
|
| |
| مقصود از علم در این حدیث شریف علم حال یعنی علمی که راجع به حال و
| |
|
| |
| چگونگی است که شخص را در مال ومنال نفع برساند چنانچه گفته اند:
| |
|
| |
| برترین دانش ها علم حال بوده و بالاترین عملها حفاظت مال و دارائی
| |
|
| |
| است، پس بر طالب لازم است چیزی را داشته باشد که حالش را اصلاح نماید.
| |
|
| |
| و شرافت و فضیلت دانش بر کسی مخفی نیست زیرا علم اختصاص بانسان دارد
| |
|
| |
| بخلاف صفات و فضائل دیگر چه آنکه تمام خصلت ها باستثنای علم انسان و جمیع حیوانات
| |
|
| |
| در آن با هم مشترک میباشند نظیر:
| |
|
| |
| شجاعت، نیرو، شفقّت و دیگر خصال حمیده.
| |
|
| |
| خداوند متعال بواسطه علم فضل و برتری آدم بر ملائکه را آشکار و اظهار
| |
|
| |
| نمود و ایشان را بسجده بوی مأمور ساخت.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و ایضا هو وسیلة الی السّعادة الابدیّة ان وقع العمل علی مقتضاه،
| |
|
| |
| فالعلم الّذیّ یفرض علی المکلّف بعینه یجب تحصیله و یجبر علیه ان لم یحصل و الّذیّ
| |
|
| |
| یکون الاحتیاج به فی الاحیان فرض علی سبیل الکفایة و اذا قام به البعض سقط عن
| |
|
| |
| الباقی و ان لم یکن فی البلد من یقوم به اشترکوا جمیعا فی تحصیله بالوجوب.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| و نیز علم و دانش وسیله است برای سعادت و رستگاری همیشگی مشروط
| |
|
| |
| باینکه بر طبق و اقتضایش عمل گردد،
| |
|
| |
| ص : 8
| |
|
| |
| ==== کلام برخی در خاصیت بعضی از علوم ====
| |
| پس علمی که بر مکلّف فرض و تکلیف قرار داده شده و از جمله واجبات
| |
|
| |
| عینیّه شمرده شده تحصیلش لازم و واجب بوده و در صورتیکه وی به تحصیل آن همّت
| |
|
| |
| نگمارد بر آن اجبار و الزامش میکنند و علمی که احیانا بآن احتیاج و نیاز پیدا
| |
|
| |
| میشود بنحو لزوم کفائی در حقّ مکلّفین جعل شده بطوریکه اگر برخی از ایشان بآن قیام
| |
|
| |
| کنند از دیگران ساقط میگردد و اگر در شهر کسیکه بآن قیام کند وجود نداشته باشد
| |
|
| |
| تمام بتحصیل و فراگرفتنش موظّفند.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و قیل:
| |
|
| |
| بانّ علم ما ینفع علی نفسه فی جمیع الاحوال بمنزلة الطّعام لا بدّ
| |
|
| |
| لکلّ احد من ذلک و علم ما ینفع فی الاحانین بمنزلة الدّواء یحتاج الیه فی بعض
| |
|
| |
| الاوقات و علم النّجوم بمنزلة المرض فتعلّمه حرام لانّه یضرّ و لا ینفع الّا قدر
| |
|
| |
| ما یعرف به القبلة و اوقات الصّلوة و غیر ذلک، فانّه لیس بحرام.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| کلام برخی در خاصیّت بعضی از علوم
| |
|
| |
| برخی از ارباب دانش فرموده اند:
| |
|
| |
| علمی که در تمام احوال و ازمان نافع است همچون طعام بوده که احدی
| |
|
| |
| بی نیاز از آن نمیباشد و دانشی که نفعش در برخی از اوقات است مانند دواء بوده که
| |
|
| |
| در پاره ای از احیان مورد احتیاج میباشد و علم نجوم و اخترشناسی بمنزله درد و مرض
| |
|
| |
| است ازاینرو فراگرفتنش حرام میباشد چه آنکه مضرّ بوده و نافع نیست مگر مقداری که
| |
|
| |
| ص : 9
| |
|
| |
| ==== تفسیر علم ====
| |
| بواسطه اش قبله نماز را بتوان معیّن نمود و اوقات صلوة را تشخیص داد
| |
|
| |
| و غیر ایندو از احکام دیگر همچون تعیین آجال و اوقات که پاره ای از امور همچون
| |
|
| |
| انقضاء عدّه زنان و تعیین اجل دیون بآن موقوف میباشد که اینمقدار از تعلّم حرام
| |
|
| |
| نیست.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| فامّا تفسیر العلم:
| |
|
| |
| فانّه صفة ینجلی بها لمن قامت هی به المذکور فینبغی للطّالب ان لا
| |
|
| |
| یغفل عن نفسه و ما ینفعها و ما یضرّها فی اوّلها و آخرها فیستجلب بما ینفعها و
| |
|
| |
| یتجنّب عمّا یضرّها لئلّا یکون عقله و علمه حجّة علیه فیزداد عقوبة.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| تفسیر علم
| |
|
| |
| و امّا تفسیر علم پس آن صفتی است که بواسطه اش برای کسیکه این صفت
| |
|
| |
| بوی قائم است آنچه ذکر شد کشف و ظاهر میشود لذا برای طالب دانش شایسته است که از
| |
|
| |
| نفس خویش و آنچه بنفع یا احیانا مضرّ بحالش است چه در بدو امر و چه در انتها و
| |
|
| |
| مراحل آخر از آن غفلت نورزد پس سعی و همّتش بر آن باشد آنچه بنفع نفس و روحش
| |
|
| |
| میباشد جلب نموده و از کلّیّه اموری که برای نفسش مضرّ است اجتناب و دوری کند تا
| |
|
| |
| عقل و علمش بر او حجّت نبوده و بدین وسیله عقاب و عذابش زیاد گردد.
| |
|
| |
| ص : 10
| |
|
| |
| === فصل دوم: در بیان نیت ===
| |
| متن:
| |
|
| |
| الفصل الثّانی فی النّیّة
| |
|
| |
| لا بدّ لطالب العلم من النّیّة فی تعلّم العلم، اذ النّیّة هو الاصل
| |
|
| |
| فی جمیع الاحوال لقوله تعالی:
| |
|
| |
| انّما الاعمال بالنّیّات.
| |
|
| |
| و لقوله صلّی اللّه علیه و آله:
| |
|
| |
| لکلّ امرئ مانوی.
| |
|
| |
| فینبغی ان ینوی المتعلّم بطلب العلم رضاء اللّه تعالی و ازالة الجهل
| |
|
| |
| عن نفسه و عن سائر الجهّال و ابقاء الاسلام و احیاء الدّین بالامر بالمعروف و
| |
|
| |
| النّهی عن المنکر من نفسه و من متعلّقاته و من الغیر بقدر الامکان فینبغی لطالب
| |
|
| |
| العلم ان یصیر فی المشاقّ و یجتهد بقدر الوسع، فلا یصرف عمره فی الدّنیا الحقیرة
| |
|
| |
| الفانیة و لا یذلّ نفسه بالطّمع و یجتنب عن الحقد و یحترز عن التّکبّر.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| فصل دوّم: در بیان نیّت
| |
|
| |
| قطعا و مسلّما طالب علم در مقام تعلّم می باید دارای نیّت
| |
|
| |
| ص : 11
| |
|
| |
| باشد زیرا نیّت اصل در تمام احوال و حالات میباشد بدلیل فرموده
| |
|
| |
| حقتعالی که فرموده:
| |
|
| |
| انّما الاعمال بالنّیّات.
| |
|
| |
| ( صرفا اعمال بواسطه نیّت تحقّق می پذیرند).
| |
|
| |
| و کلام درربار حضرت نبویّ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم که چنین نقل
| |
|
| |
| شده:
| |
|
| |
| لکلّ امرئ مانوی.
| |
|
| |
| ( برای شخص است آنچه را که نیّت میکند).
| |
|
| |
| پس شایسته است که طالب دانش و خواهان علم در طیّ تحصیلش خشنودی
| |
|
| |
| حقتعالی را در نظر داشته و همّتش برطرف کردن جهل و نادانی از خود و دیگر نادانان
| |
|
| |
| بوده و قصدش ابقاء اسلام و احیاء دین بواسطه وادار کردن خود و وابستگان و دیگران
| |
|
| |
| را باعمال حسنه و بازداشتن از افعال قبیحه و زشت بوده و تا حدّ امکان در این راه
| |
|
| |
| بکوشد.
| |
|
| |
| بنابراین شایسته است طالب علم خود را در مشاقّ و زحمات طاقت فرسا
| |
|
| |
| قرار داده و بمقداری که قدرت دارد در این زمینه پای فشرده و استقامت نماید، عمر
| |
|
| |
| گرانمایه را در تحصیل دنیای پست و زودگذر صرف نکرده و ابدا نفس خویش را بواسطه طمع
| |
|
| |
| و چشم داشت به حطام و سرمایه دنیوی ذلیل نکند، از کینه ورزی و تکبّر خودداری و
| |
|
| |
| اجتناب کند.
| |
|
| |
| ص : 12
| |
|
| |
| === فصل سوم: در برگزیدن علم و انتخاب استاد و اختیار هم بحث ===
| |
|
| |
| ==== اشاره ====
| |
| متن:
| |
|
| |
| الفصل الثّالث فی اختیار العلم و الاستاد و الشّریک و الثّبات
| |
|
| |
| ینبغی لطالب العلم ان یختار من کلّ علم احسنه و مایحتاج الیه فی
| |
|
| |
| الامور الدّینیّة فی الحال ثمّ مایحتاج الیه بالمال و یقدّم علم التّوحید و معرفة
| |
|
| |
| اللّه تعالی بالدّلیل و یختار العتیق دون المحدثات.
| |
|
| |
| قالوا: علیکم بالعتیق دون المحدثات.
| |
|
| |
| و یختار المتون کما قیل:
| |
|
| |
| علیکم بالمتون لا بالحواشی.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| فصل سوّم: در برگزیدن علم و انتخاب استاد و اختیار هم بحث
| |
|
| |
| سزاوار و شایسته است که طالب علم از هردانشی احسن و نیکوترش را
| |
|
| |
| برگزیده و آنچه در حال نسبت بامور دینی مورد نیازش است انتخاب کرده و پس از آن
| |
|
| |
| علمی را که نیازمندیهای مالی او را جوابگو باشد اختیار کند جای دارد که طالب دانش،
| |
|
| |
| علم توحید و
| |
|
| |
| ص : 13
| |
|
| |
| ==== در بیان انتخاب استاد ====
| |
| خداشناسی را با احاطه بر دلیل بر تمام علوم مقدّم کند و نیز علوم
| |
|
| |
| قدیمه را بر جدیده ترجیح داده و بفراگرفتن آنها کمتر همّت ببندد چه آنکه بزرگان
| |
|
| |
| گفته اند:
| |
|
| |
| بر شما باد به علوم قدیمه نه جدیده.
| |
|
| |
| و حتّی الامکان به متون پرداخته و از حواشی بپرهیزد چنانچه گفته شده:
| |
|
| |
| بر شما باد بمتون علوم نه حواشی آنها.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و امّا الاستاد:
| |
|
| |
| فینبغی ان یختار الا علم و الا ورع و الا سنّ.
| |
|
| |
| و ینبغی ان یشاور فی طلب العلم ایّ علم یراد فی المشی الی تحصیله،
| |
|
| |
| فاذا دخل المتعلّم الی بلد یرید ان یتعلّم فیه فلیکن ان لا یعجّل فی الاختلاف مع
| |
|
| |
| العلماء و ان یصبر شهرین حتّی کان اختیاره للاستاد و لم یؤدّ الی ترکه و الرّجوع
| |
|
| |
| الی الآخر، فلا یبارک له فینبغی ان یثبت و یصبر علی استاد و کتاب حتّی لا یترکه
| |
|
| |
| ابتر و علی فنّ لا یشتغل بفنّ آخر قبل ان یصیر ماهرا فیه و علی بلد حتّی لا ینقل
| |
|
| |
| الی بلد آخر من غیر ضرورة، فانّ ذلک کلّه یفرّق الامور المقرّبة الی التّحصیل و
| |
|
| |
| یشغل القلب و یضیّع الاوقات.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| در بیان انتخاب استاد
| |
|
| |
| بر طالب علم سزاوار است استادی را که از دیگران علم و تقوی و سنّش
| |
|
| |
| بیشتر است اختیار کند.
| |
|
| |
| و نیز در طلب و اختیار آن که چه علمی را تحصیل نماید با
| |
|
| |
| ص : 14
| |
|
| |
| اهل مشورت صلاح دید نماید.
| |
|
| |
| و وقتی متعلّم به شهری که قصد آموختن و فراگرفتن علم را دارد وارد شد
| |
|
| |
| وظیفه اش اینستکه در حشر و نشر با علماء و مراوده با ایشان عجله نکرده بلکه بمدّت
| |
|
| |
| دو ماه صبر کند تا استاد مطلوب و جامع شرائط را پیدا نموده و تعجیلش منجر به ترک
| |
|
| |
| چنین استادی و رجوع بدیگری نگردد چه آنکه اگر در انتخاب معلّم طریق شتاب را طیّ
| |
|
| |
| کند و باندک زمانی که نزد شخص حاضر شد وی را رها کرده و بسراغ دیگری رود این امر
| |
|
| |
| برایش میمون و مبارک نبوده و اثر سوئی بدنبال دارد ازاینرو می باید نزد استادی که
| |
|
| |
| حاضر شد خدمتش صبر نموده و کتابی را که در محضرش قرائت مینماید به پایان رسانده تا
| |
|
| |
| ناقص نماند و وقتی به فراگرفتن فنّی اشتغال ورزید پیش از آنکه در آن ماهر شود خود
| |
|
| |
| را سرگرم به صنعت و فنّ دیگر ننماید و زمانی که به شهری وارد شد و رحل اقامت در آن
| |
|
| |
| افکند بدون اینکه ضرورت و نیازی پیش بیاید از آنجا به شهر دیگر کوچ نکند چه آنکه
| |
|
| |
| ارتکاب این خلاف ها اموری را که سبب تسهیل امر تحصیل و مقرّب آن میباشند پراکنده
| |
|
| |
| نموده و دل و قلب را به غیر دانش و تحصیل آن مشغول نموده و سبب تضییع اوقات
| |
|
| |
| میگردد.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و امّا اختیار الشّریک:
| |
|
| |
| فینبغی ان یختار المجدّ و الا ورع و صاحب الطّبع المستقیم و یحترز من
| |
|
| |
| الکسلان و المعطّل و مکثار الکلام و المفسد و الفتّان.
| |
|
| |
| قیل فی الحکمة الفارسیّة:
| |
|
| |
| ص : 15
| |
|
| |
| ==== در بیان اختیار هم بحث ====
| |
|
| |
| ===== نظم =====
| |
| تا توانی میگریز از یار بد
| |
|
| |
| یار
| |
|
| |
| بد بدتر بود از مار بد
| |
|
| |
| مار بد تنها تو را بر جان زند
| |
|
| |
| یار
| |
|
| |
| بد بر جان و هم ایمان زند
| |
|
| |
| و قیل:
| |
|
| |
| فاعتبر الارض باسمائها
| |
|
| |
| و
| |
|
| |
| اعتبر الصّاحب بالصّاحب
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| در بیان اختیار هم بحث
| |
|
| |
| بر طالب علم سزاوار است در بحث کسی را شریک خود قرار دهد که ساعی در
| |
|
| |
| تحصیل علم بوده و از دیگران باتقوی تر و دارای طبع و سلیقه ای مستقیم باشد، از
| |
|
| |
| اشخاص کسل و تنبل و کثیر الکلام و اهل فتنه و فساد بپرهیزد چنانچه در حکمت فارسی
| |
|
| |
| آمده است:
| |
|
| |
| شعر
| |
|
| |
| تا توانی میگریز از یار بد
| |
|
| |
| یار
| |
|
| |
| بد بدتر بود از مار بد
| |
|
| |
| مار بد تنها تو را بر جان زند
| |
|
| |
| یار
| |
|
| |
| بد بر جان و هم ایمان زند
| |
|
| |
| یعنی: تا میتوانی از رفیق نامناسب و بد اجتناب کن زیرا چنین رفیقی از
| |
|
| |
| مار زننده بدتر است زیرا مار فقط بر بدن انسان زده و او را هلاک میکند ولی رفیق بد
| |
|
| |
| هم شخص را هلاک کرده و هم ایمان را می برد.
| |
|
| |
| و درهمین باره گفته شده:
| |
|
| |
| فاعتبر الارض باسمائها
| |
|
| |
| و
| |
|
| |
| اعتبر الصّاحب بالصّاحب
| |
|
| |
| ص : 16
| |
|
| |
| ===== پاره ای از وظائف طالب علم =====
| |
| یعنی: زمین را بواسطه نشانه ها و علائمش از قبیل کوهها و تپّه ها و
| |
|
| |
| آب ها بشناس و شخص را نیز بوسیله صاحب و رفیقش اعتبار نما.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و ینبغی ان تعظم العلم و اهله بالقلب غایة التّعظیم.
| |
|
| |
| قیل: الحرمة خیر من الطّاعة.
| |
|
| |
| حتّی لم یؤخذ الکتاب و لم یطالع و لم یقرء الدّرس الّا مع الطّهارة.
| |
|
| |
| و ینبغی ان یجود کتابة الکتاب و لا یقرمط و یترک الحاشیة الّا عند
| |
|
| |
| الضّرورة، لانّه ان عاش ندم و ان مات شتم.
| |
|
| |
| و ینبغی ان یستمع العلم بالتّعظیم و الحرمة لا بالاستهزاء و لا یختار
| |
|
| |
| نوع العلم بنفسه بل یفوّض امره الی استاده لانّ الاستاد قد حصل له التّجارب فی ذلک
| |
|
| |
| عند التّحصیل و قد عرف ما ینبغی لکلّ احد و ما یلیق بطبیعته و ینبغی لطالب العلم
| |
|
| |
| ان لا یجلس قریبا من الاستاد عند السّبق بغیر الضّرورة بل ینبغی ان یکون بینه و
| |
|
| |
| بین الاستاد قدر قوس لانّه اقرب الی التّعظیم.
| |
|
| |
| و ینبغی لطالب العلم ان یحترز عن الاخلاق الذّمیمة، فانّها کلاب معنویّة.
| |
|
| |
| قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:
| |
|
| |
| لا یدخل الملئکة بیتا فیه کلب او صورة کلب.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| پاره ای از وظائف طالب علم
| |
|
| |
| بر طالب علم سزاوار است که علم و اهل آن را قلبا احترام و کمال تعظیم
| |
|
| |
| را در حقّشان رعایت کند.
| |
|
| |
| ص : 17
| |
|
| |
| در این باره گفته شده:
| |
|
| |
| احترام از اطاعت و بردن فرمان بهتر میباشد.
| |
|
| |
| حتّی هیچگاه برداشتن کتاب و مطالعه آن و خواندن درس را بدون طهارت
| |
|
| |
| انجام ندهد.
| |
|
| |
| نوشته ای را که می نگارد سعی کند که زیبا بوده و سطور و کلمات را
| |
|
| |
| زیاد نزدیک بهم ننویسد از حاشیه نویسی حذر کند مگر در وقت ضرورت و احتیاج زیرا اگر
| |
|
| |
| بماند و در آینده بآنها نظر کند پشیمان شده و اگر فوت شود دیگران بوی ناسزا گویند
| |
|
| |
| زیرا بسا حواشی اشتباه بوده یا بسیار سطحی و قابل درج کردن نمیباشد.
| |
|
| |
| سزاوار است علم با تعظیم و احترام شنیده شود نه با استهزاء و سخریّه و
| |
|
| |
| نیز شایسته است خود نوع علم را اختیار نکرده بلکه در انتخاب آن باستاد مراجعه کند
| |
|
| |
| زیرا استاد در این باره تجاربی را در وقت تحصیلش بدست آورده و علمی را که سزاوار
| |
|
| |
| هرکس باشد احراز نموده و دانشی را که لایق به طبیعت اشخاص باشد میداند چیست و
| |
|
| |
| شایسته است طالب علم نزدیک استاد ننشیند مگر حاجت و ضرورتی اقتضاء آنرا بنماید
| |
|
| |
| بلکه جا دارد بین وی و استاد بمقدار یک کمان فاصله شود چه آنکه این امر به تعظیم
| |
|
| |
| استاد اقرب و نزدیکتر است.
| |
|
| |
| بر طالب علم سزاوار است از اخلاق زشت و ناپسند احتراز کند چه آنکه
| |
|
| |
| اخلاق بد در معنا سگهائی هستند که شخص با آنها محشور است.
| |
|
| |
| پیامبر بزرگ اسلام صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند:
| |
|
| |
| در خانه ای که سگ یا صورت آن نصب شده باشد ملائک داخل نمیشوند.
| |
|
| |
| ص : 18
| |
|
| |
| === فصل چهارم: در کوشش و مواظبت و ملازمت طالب علم نسبت به تحصیل آن ===
| |
| متن:
| |
|
| |
| الفصل الرّابع: فی الجدّ و المواظبة و الملازمة
| |
|
| |
| ثمّ لا بدّ لطالب العلم من الجدّ و المواظبة و الملازمة.
| |
|
| |
| قیل:
| |
|
| |
| من طلب شیئا و جدّ وجد و من قرع بابا و لجّ ولج.
| |
|
| |
| و قیل:
| |
|
| |
| بقدر ما یسعی ینال ما یتمنّی.
| |
|
| |
| قیل:
| |
|
| |
| یحتاج فی التّعلّم الی جدّ الثّلاثة: المتعلّم و الاستاد و الاب
| |
|
| |
| انکان فی الحیوة.
| |
|
| |
| و لا بدّ لطالب العلم من المواظبة علی الدّرس و التّکرار فی اوّل
| |
|
| |
| اللّیل و آخره و مابین العشائین و وقت السّحر و وقت مبارک.
| |
|
| |
| قیل:
| |
|
| |
| من اسهر نفسه باللّیل فقد فرح قلبه بالنّهار و یغتنم ایّام الحداثة و
| |
|
| |
| عنفوان الشّباب و لا یجتهد نفسه جهدا یضعف النّفس و
| |
|
| |
| ص : 19
| |
|
| |
| ینقطع عن العمل، بل یستعمل الرّفق فی ذلک.
| |
|
| |
| و الرّفق فی ذلک اصل عظیم فی جمیع الاشیاء.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| فصل چهارم: در کوشش و مواظبت و ملازمت طالب علم نسبت به تحصیل آن
| |
|
| |
| بر طالب علم لازمست در راه تحصیل علم سعی و کوشش کرده و بر بدست
| |
|
| |
| آوردنش مواظبت جمیل نموده و با هرچه سبب رسیدن بآن است ملازم و همراه باشد لذا در
| |
|
| |
| این باره چنین گفته شده:
| |
|
| |
| کسیکه چیزی را طلب کند و برای تحصیلش جدّ و جهد نماید آنرا می یابد و
| |
|
| |
| کسیکه دربی را بکوبد و از خود اصرار نشان دهد بالاخره درب باز شده و وی بدرون داخل
| |
|
| |
| میشود.
| |
|
| |
| و نیز گفته شده:
| |
|
| |
| بمقداری که شخص سعی و کوشش کند بآرزو و آنچه تمنّا دارد میرسد.
| |
|
| |
| و همچنین گفته شده:
| |
|
| |
| در تعلّم و فراگرفتن علم به سعی و کوشش سه نفر نیاز است:
| |
|
| |
| 1- طالب علم و فراگیرنده آن.
| |
|
| |
| 2- استاد.
| |
|
| |
| 3- پدر در صورتیکه در حیات باشد.
| |
|
| |
| طالب علم باید بر درس و تکرار آن در ابتداء و انتهای شب و بین مغرب و
| |
|
| |
| عشاء و وقت سحر و زمانیکه مبارک است مواظبت داشته
| |
|
| |
| ص : 20
| |
|
| |
| باشد. در این باره گفته شده:
| |
|
| |
| کسیکه در شب بیداری بکشد در روز قلبش شاد میباشد، طالب علم باید
| |
|
| |
| ایّام نوجوانی و شباب را غنیمت شمارد، خود را بمشقّتی که نفسش را ضعیف و از انجام
| |
|
| |
| اعمال وی را بازدارد نیاندازد بلکه در این راه طریق مرافقت را به پیماید چه آنکه
| |
|
| |
| مدارا و مرافقت اصل عظیمی است در جمیع اشیاء.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و لا بدّ لطالب العلم من الهمّة العالیة فی العلم، فانّ المرء یطیر
| |
|
| |
| بهمّته کالطّیر یطیر بجناحیه، فلا بدّ ان یکون همّته علی حفظ جمیع الکتب حتّی یحصل
| |
|
| |
| البعض.
| |
|
| |
| فامّا اذا کان له همّة عالیة و لم یکن له جدّ او کان له جدّ و لم یکن
| |
|
| |
| له همّة عالیة لا یحصل له الّا قلیلا من العلم و ینبغی ان یتعّب نفسه علی الجدّ و
| |
|
| |
| التّحصیل و المواظبة بالتّأمّل فی فضائل العلوم و دقایقها، فانّ العلم یبقی و غیره
| |
|
| |
| یفنی، فانّه حیوة ابدیّة.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| طالب علم شایسته است که در تحصیل علم همّتی عالی و بلند داشته باشد
| |
|
| |
| چه آنکه شخص همچون پرنده ای که با دو بالش پرواز میکند با همّت خود میتواند طیران
| |
|
| |
| نماید، ازاینرو می باید همّتش بر حفظ تمام کتب بوده تا بر بعض آن نائل آید.
| |
|
| |
| و امّا وقتی همّتی عالی داشت ولی جدّ و جهد ننمود یا جدّ و جهد داشت
| |
|
| |
| و فاقد همّتی عالی بود از علم قلیلی را تحصیل میکند و از دانش نفع کثیری نمی برد.
| |
|
| |
| سزاوار است نفس خود را در سعی و تحصیل و مواظبت بر آن بواسطه دقّت در
| |
|
| |
| فضائل علوم و نکات برجسته و باریک آنها به مشقّت و تعب بیاندازد و این رنج و مشقّت
| |
|
| |
| بجا و ارزشمند است چه آنکه علم
| |
|
| |
| ص : 21
| |
|
| |
| باقی مانده و غیر آن فانی میشود زیرا علم زندگانی جاودانی است.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| قیل:
| |
|
| |
| العالمون احیاء و ان ماتوا.
| |
|
| |
| و کفی بلذّة العلم داعیا الی التّحصیل للعاقل و قد یتولّد الکسل من
| |
|
| |
| کثرة البلغم و الرّطوبات.
| |
|
| |
| و طریق تقلیله، تقلیل الطّعام و ذلک، لانّ النّسیان من کثرة البلغم و
| |
|
| |
| کثرة البلغم من کثرة شرب الماء و کثرة شرب الماء من کثرة الاکل و الخبز الیابس
| |
|
| |
| یقطع البلغم و الرّطوبة و کذا اکل الزّبیب.
| |
|
| |
| و لا یکثر الاکل منه حتّی لا یحتاج الی شرب الماء، فیزید البلغم.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| گفته شده:
| |
|
| |
| دانشمندان زنده اند اگرچه بحسب ظاهر از دنیا رخت بربسته باشند.
| |
|
| |
| و لذّت علم و دانش خود کافی است که عاقل را بتحصیل آن دعوت نماید.
| |
|
| |
| و گاه باشد که کسالت و خمودگی از کثرت بلغم و ازدیاد رطوبات متولّد
| |
|
| |
| شود و راه کاهش دادن آن کم خوردن است زیرا فراموشی از بلغم زیادی پدید آمده و
| |
|
| |
| زیادی بلغم از کثرت شرب آب بوجود می آید و زیاد نوشیدن آب از پرخوری حاصل میشود و
| |
|
| |
| نان خشک بلغم و رطوبت را از بدن قطع و ریشه کن مینماید چنانچه خوردن کشمش نیز واجد
| |
|
| |
| همین خصوصیّت است.
| |
|
| |
| لازم بتذکّر است خوردن زیاد کشمش را نیز ترک کند تا احتیاج به نوشیدن
| |
|
| |
| آب زیاد نشده و در نتیجه بلغم زیاد گردد.
| |
|
| |
| ص : 22
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و السّواک یقلّل البلغم و یزید فی الحفظ و الفصاحة.
| |
|
| |
| و کذا القئ یقلّل البلغم و الرّطوبات و طریق تقلیل الاکل التّأمّل فی
| |
|
| |
| منافع قلّة الاکل و هی الصّحّة و العفّة و غیرهما و التّأمّل فی مضارّ کثرة الاکل
| |
|
| |
| و هی الامراض و کلالة الطبع.
| |
|
| |
| و قیل:
| |
|
| |
| البطنة تذهب الفطنة.
| |
|
| |
| و ینبغی ان لا یأکل الاطعمة الدّسمة و یقدّم فی الاکل الالطف و
| |
|
| |
| الاشهی و ان لا یسعی فی الاکل و النّوم الّا لغرض الطّاعات کالصّلوة و الصّوم و
| |
|
| |
| غیرهما.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| و مسواک نمودن موجب کم شدن بلغم و زیادی حافظه و پیدا شدن فصاحت
| |
|
| |
| میگردد و نیز قئ کردن و استفراغ نمودن بلغم و رطوبات بدن را کم میکند.
| |
|
| |
| و طریق کاهش دادن خوردن اینستکه شخص در منافع آن از قبیل صحّت و
| |
|
| |
| تندرستی و عفّت نفس بیاندیشد و از طرفی در مضارّ و مفاسد پرخوری که امراض و
| |
|
| |
| بیماریهای ناشی از آن و وامانده گی طبع و غیر متعادل شدن آن است تأمّل نماید.
| |
|
| |
| گفته اند:
| |
|
| |
| پرخوری و شکم پرستی زیرکی و فطانت را از بین میبرد.
| |
|
| |
| شایسته است اغذیه چرب نخورند، در وقت تناول ابتداء غذاهای نرم و لذیذ
| |
|
| |
| را بخورند به خوردن غذا و خوابیدن روی نیاورده مگر بمنظور پیدا شدن قوّه و نشاط
| |
|
| |
| جهت طاعات همچون نماز و روزه و غیر ایندو.
| |
|
| |
| ص : 23
| |
|
| |
| === فصل پنجم: در ابتداء شروع بدرس و مقدار و ترتیب آن ===
| |
|
| |
| ==== اشاره ====
| |
| متن:
| |
|
| |
| الفصل الخامس فی بدایة السّبق و قدره و ترتیبه
| |
|
| |
| ینبغی ان یکون بدایة السّبق یوم الاربعاء کما قال رسول اللّه صلّی
| |
|
| |
| اللّه علیه و آله:
| |
|
| |
| ما من شیئ بدء یوم الاربعاء الّا و قد تمّ و کلّ عمل من اعمال الخیر
| |
|
| |
| لا بدّ ان یوقع یوم الاربعاء و ذلک لانّ یوم الاربعاء یوم خلق اللّه فیه النّور و
| |
|
| |
| هو یوم نحس فی حقّ الکفّار، فیکون مبارکا.
| |
|
| |
| و امّا قدر السّبق فی الابتداء:
| |
|
| |
| فینبغی ان یکون قدر السّبق للمبتدء بقدر ما یمکن بالاعادة مرّتین
| |
|
| |
| بالرّفق و التّدریج.
| |
|
| |
| فامّا اذا طال السّبق فی الابتداء و احتاج الی الاعادة عشر مرّات فهو
| |
|
| |
| فی الانتهاء ایضا کذلک لانّه یعتاده کذلک و لا یترک تلک الاعادة بجهد کثیر.
| |
|
| |
| و قد قیل:
| |
|
| |
| الدّرس حرف و التّکرار الف.
| |
|
| |
| ص : 24
| |
|
| |
| ==== مقدار ابتداء شروع به درس ====
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| فصل پنجم: در ابتداء شروع بدرس و مقدار و ترتیب آن
| |
|
| |
| شایسته است که ابتداء شروع به درس را روز چهارشنبه قرار دهند چنانچه
| |
|
| |
| حضرت رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند:
| |
|
| |
| هیچ چیزی در روز چهارشنبه شروع نشده مگر آنکه باتمام میرسد و هرعملی از
| |
|
| |
| اعمال خیر لازم است در روز چهارشنبه واقع شود زیرا در این روز حقتعالی نور را
| |
|
| |
| بیافرید و این روزی است که در حقّ کفّار نحس بوده بنابراین برای مؤمنین روز میمون
| |
|
| |
| و مبارکی است.
| |
|
| |
| مقدار ابتداء شروع به درس
| |
|
| |
| و امّا مقدار شروع به درس در روز اوّل سزاوار است باندازه ای باشد که
| |
|
| |
| شخص بتواند به تأنّی و آرامی آنرا دو بار اعاده کند یعنی به دو مرتبه مطالعه درس
| |
|
| |
| را بخوبی یاد گیرد.
| |
|
| |
| و امّا اگر بقدری درس طولانی باشد که با دو مرتبه مطالعه و یکبار
| |
|
| |
| تکرار نتواند آنرا یاد گرفته بلکه به ده بار نیازمند باشد پس در پایان نیز چنین
| |
|
| |
| بوده و هرمطلبی را می باید ده بار تکرار کند تا بیادش بماند چون وقتی در ابتداء
| |
|
| |
| شروع اینطور نمود عادتش بر آن مستقرّ میگردد.
| |
|
| |
| شایسته نیست که شخص طالب علم تکرار و اعاده درس را واگذارد بلکه در
| |
|
| |
| این راه سزاوار است رنج و مشقّت بسیار متحمّل گردد و دروس خود را تکرار کند چه
| |
|
| |
| آنکه گفته شده:
| |
|
| |
| درس یک حرف بوده و تکرارش هزار حرف میباشد.
| |
|
| |
| ص : 25
| |
|
| |
| ==== ترتیب قرائت دروس ====
| |
| متن:
| |
|
| |
| و ینبغی ان یبتدی بشیئ یکون اقرب الی فهمه و الاساتید کانوا یختارون
| |
|
| |
| للمبتدی صغارات المتون اقرب الی الفهم و الضّبط، فینبغی ان یعید السّبق بعد الضّبط
| |
|
| |
| و الاعادة کثیرا و لا یکتب المتعلّم شیئا لا یفهمه، فانّه یورث کلالة الطّبع و
| |
|
| |
| تذهب الفطنة و یضیع الاوقات.
| |
|
| |
| و ینبغی ان یجتهد فی الفهم من الاستاد بالتّأمّل و التّفکّر و کثرة
| |
|
| |
| التّکرار فانّه اذا قلّ السّبق و کثرت التّکرار و التّأمّل یدرک و یفهم.
| |
|
| |
| و قیل:
| |
|
| |
| حفظ حرفین خیر من سماع ورقین.
| |
|
| |
| فاذا تهاون فی الفهم و لم یجتهد مرّة او مرّتین یعتاد ذلک فی الفهم،
| |
|
| |
| فلا یفهم الکلام الیسیر فینبغی ان لا یتهاون فی الفهم بل یجتهد و یدعو اللّه تعالی
| |
|
| |
| و یتضرّع الیه، فانّه یجیب من دعاه و لا یخیّب من رجاه.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| ترتیب قرائت دروس
| |
|
| |
| شایسته است طالب علم ابتداء به درسی شروع کند که بفهمش نزدیکتر باشد
| |
|
| |
| و اساتید نیز برای مبتدی متون کوتاه و کم را که بفهم متعلّمین اقرب و نزدیک تر است
| |
|
| |
| برگزینند.
| |
|
| |
| سزاوار است بعد از اینکه درس را ضبط و حفظ نمود آنرا اعاده نماید و
| |
|
| |
| این امر را بحدّ کثرت و وفور برساند چیزی را که نفهمیده ننویسد چون موجب خستگی طبع
| |
|
| |
| بوده و فطانت و زیرکی را از بین میبرد و اوقات را ضایع و تباه میسازد.
| |
|
| |
| شایسته است در فهمیدن درس از استاد جهد و کوشش کرده
| |
|
| |
| ص : 26
| |
|
| |
| و در این راه از تأمّل و تفکّر غفلت نورزد آنرا زیاد تکرار نماید چه
| |
|
| |
| آنکه درس وقت کم بود و تکرارش زیاد و تأمّل در آن فراوان قطعا درس درک شده و
| |
|
| |
| فهمیده میشود.
| |
|
| |
| گفته شده:
| |
|
| |
| حفظ نمودن دو حرف از شنیدن دو ورق مطالب بهتر است.
| |
|
| |
| بنابراین وقتی در فهم مطالب سستی از خود نشان داد و سعی در تکرار آن
| |
|
| |
| به یک یا دو بار ننمود و این معنا در فهم و ادراکش عادت شده و در نتیجه کلام و سخن
| |
|
| |
| کوتاه و کم را نمی فهمد لذا شایسته است از هرگونه سستی در فهم مطالب و مسائل
| |
|
| |
| احتراز کرده و در قبال آن اجتهاد و سعی در فراگرفتن آنها بکند و همراه سعی و کوشش
| |
|
| |
| از خداوند متعال قوّه فهم و ادراک نیز خواسته و بدرگاهش تضرّع و زاری نماید چه
| |
|
| |
| آنکه حضرتش جلّ و علا کسی را که او را بخواند اجابت کرده و امیدش را قطع نمیکند.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و لا بدّ لطالب العلم من المطارحة و المناظرة، فینبغی ان یکون
| |
|
| |
| بالانصاف و التّأنّی و التّأمّل فیحترز عن الشّغب و الغضب، فانّ المناظرة و
| |
|
| |
| المذاکرة مشاورة، انّما یکون لاستخراج الصّواب و ذلک انّما یحصل بالتّأمّل و
| |
|
| |
| الانصاف و لا یحصل بالغضب و الشّغب.
| |
|
| |
| و فایدة المطارحة و المناظرة اقوی من فایدة مجرّد التّکرار، لانّ فیه
| |
|
| |
| تکرارا مع زیادة.
| |
|
| |
| قیل:
| |
|
| |
| مطارحة ساعة خیر من تکرار شهر لکن اذا کان منصفا سلیم الطّبع.
| |
|
| |
| ص : 27
| |
|
| |
| و ایّاک و المناظرة مع غیر مستقیم الطّبع، فانّ الطّبیعة مسترقّة و
| |
|
| |
| الاخلاق متعدّیة و المجاورة مؤثّرة.
| |
|
| |
| و ینبغی لطالب العلم ان یکون متأمّلا فی جمیع الاوقات فی دقائق
| |
|
| |
| العلوم و یعتاد ذلک، فانّما یدرک الدّقائق بالتّأمّل و لهذا قیل:
| |
|
| |
| تأمّل، تدرک.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| بر طالب علم لازم است که مجلس مباحثه و مناظره داشته باشد و شایسته
| |
|
| |
| است در این مجلس از طریق انصاف و آرامش و تأمّل خارج نشود، از خصومت و اعمال غضب
| |
|
| |
| دوری نماید چه آنکه مناظره و مذاکره خود نوعی مشاورت و تبادل افکار بوده که جهت
| |
|
| |
| استخراج مطالب حقّه و رسیدن به صواب صورت میگیرد و بدون تردید این غرض با تأمّل و
| |
|
| |
| اعمال انصاف حاصل شده و ابدا از طریق غضب و طرح منازعه و خصومت بدست نمی آید.
| |
|
| |
| باید دانست که فایده و نفع مباحثه و مناظره از فایده صرف تکرار
| |
|
| |
| شدیدتر و قوی تر است چه آنکه در آن هم تکرار درس بوده و هم امری زائد بر آن.
| |
|
| |
| در این باره گفته شده:
| |
|
| |
| یک ساعت مباحثه داشتن از تکرار یک ماه بهتر است مشروط باینکه شخص
| |
|
| |
| منصف و دارای طبعی سالم باشد.
| |
|
| |
| الحذر از مباحثه با کسیکه سلیقه و طبعی غیر مستقیم دارد چه آنکه
| |
|
| |
| طبیعت بشری رقیق و لطیف بوده و قابلیّتش برای اثر و پذیرش خصلت ها در حدّ کمال است
| |
|
| |
| و از طرفی دیگر اخلاق متعدّی و مسری بوده و مجاورت با اشخاص کاملا مؤثّر است.
| |
|
| |
| ص : 28
| |
|
| |
| شایسته است که طالب علم در تمام اوقات خود را به تأمّل و دقّت در
| |
|
| |
| دقائق علوم و مطالب باریک و ظریف علمی وادار کند و نفس خویش را بآن عادت دهد چه
| |
|
| |
| آنکه دقائق علوم به تأمّل نمودن و امعان نظر درک میشود و ازاینرو است که گفته اند:
| |
|
| |
| دقّت نما تا درک کنی.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و لا بدّ من التّأمّل قبل الکلام حتّی یکون صوابا، فانّ الکلام
| |
|
| |
| کالسّهم، فلا بدّ من تقدیمه بالتّأمّل قبل الکلام حتّی یکون ذکره مصیبا فی اصول
| |
|
| |
| الفقه.
| |
|
| |
| و هذا اصل کبیر و هو ان یکون کلام الفقیه المناظر بالتّأمّل.
| |
|
| |
| و یکون مستفیدا فی جمیع الاحوال و الاوقات و عن جمیع الاشخاص.
| |
|
| |
| قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:
| |
|
| |
| الحکمة ضالّة المؤمن اینما وجدها اخذها.
| |
|
| |
| و قیل:
| |
|
| |
| خذ ما صفی ودع ما کدر.
| |
|
| |
| و لیس لصحیح البدن و العقل عذر فی ترک العلم.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| لازمست پیش از سخن گفتن تأمّل و فکر نموده تا کلامش صواب باشد چه
| |
|
| |
| آنکه سخن همچون تیر است پس چاره ای نیست از تقدیم تأمّل و فکر پیش از آن تا ذکرش
| |
|
| |
| در اصول فقه بصواب برسد و این قاعده و اصل بزرگی میباشد که عبارتست از اینکه کلام
| |
|
| |
| فقیه برای شخص ناظر از روی تأمّل و فکر باشد.
| |
|
| |
| و شایسته است که طالب علم در جمیع احوال و تمام اوقات
| |
|
| |
| ص : 29
| |
|
| |
| مستفید بوده و از تمام اشخاص بهره ببرد.
| |
|
| |
| پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند:
| |
|
| |
| حکمت گمشده مؤمن بوده هرکجا که آنرا بیابد برمیدارد.
| |
|
| |
| و گفته شده:
| |
|
| |
| آنچه صاف و از آلوده گیها منزّه است بگیر و آنچه کدر و تیره است
| |
|
| |
| واگذار.
| |
|
| |
| و کسیکه دارای بدن و عقل سالمی است در ترک علم و دانش معذور نمیباشد.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و للمتعلّم ان یشتغل بالشّکر باللّسان و الارکان بان یری الفهم و
| |
|
| |
| العلم من اللّه تعالی و یراعی الفقراء بالمال و غیره و یطلب من اللّه تعالی
| |
|
| |
| التّوفیق و الهدایة، فانّ اللّه تعالی هاد لمن استهداه به.
| |
|
| |
| و من یتوکّل علی اللّه فهو حسبه انّ اللّه بالغ امره قد جعل اللّه
| |
|
| |
| لکلّ شیئ قدرا.
| |
|
| |
| و ینبغی لطالب العلم ان یکون ذا همّة عالیة لا یطمع فی اموال النّاس.
| |
|
| |
| قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله:
| |
|
| |
| ایّاک و الطّمع، فانّه فقر حاضر، فلا ینجل بما عنده من المال، بل
| |
|
| |
| ینفق علی نفسه و علی غیره.
| |
|
| |
| قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله:
| |
|
| |
| النّاس کلّهم فی الفقر مخافة للفقر.
| |
|
| |
| و کان فی الزّمان الاوّل یتعلّمون الحرفة، ثمّ یتعلّمون العلم حتّی
| |
|
| |
| لا یطمعون فی اموال النّاس.
| |
|
| |
| ص : 30
| |
|
| |
| و فی الحکمة:
| |
|
| |
| من استغنی بمال النّاس افتقر و العالم اذا کان طامعا لا یبقی له حرفة
| |
|
| |
| العلم و لا یقول بالحقّ.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| بر متعلّم و فراگیرنده دانش است که زبان و اعضاء و جوارحش را به
| |
|
| |
| شکرگذاری حقتعالی مشغول نماید و مقصود از شکر اینست که فهم و دانش را از جانب
| |
|
| |
| حقتعالی دیده و نیازمندان را با مال و غیر آن مورد ملاطفت و رعایت خویش قرار دهد و
| |
|
| |
| پیوسته از حضرتش فراهم آمدن اسباب و هدایت را بخواهد چه آنکه باریتعالی هرکسی را
| |
|
| |
| که از وی طلب هدایت کند رهنمائی فرماید.
| |
|
| |
| چنانچه خود در قرآن عزیز میفرماید:
| |
|
| |
| کسیکه بر خدا توکّل کند پس او کفایتش کند او است که امرش بر تمام
| |
|
| |
| ماسوی نافذ میباشد، برای هرچیز اندازه و مقداری مقرّر فرموده است.
| |
|
| |
| سزاوار است که طالب علم دارای همّتی بلند بوده و هرگز در اموال و
| |
|
| |
| ثروت مردم طمع و چشم داشتی نداشته باشد.
| |
|
| |
| حضرت رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند:
| |
|
| |
| الحذر از طمع، چه آنکه آن فقری است فعلی، پس طالب علم بخل نکرده و
| |
|
| |
| آنچه نزدش از مال است بر خود و دیگران انفاق کند.
| |
|
| |
| پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند:
| |
|
| |
| تمام مردم بجهت ترس از فقر در نداری و بی چیزی زندگی میکنند.
| |
|
| |
| در زمانهای پیش ابتداء حرفه و صنعتی را می آموخته پس از
| |
|
| |
| ص : 31
| |
|
| |
| آن به یاد گرفتن علم میپرداختند تا بدینوسیله در اندوخته های مردم
| |
|
| |
| چشم داشتی نداشته باشند.
| |
|
| |
| و در کلام حکمت آمیز آمده:
| |
|
| |
| کسیکه به مال مردم غناء بطلبد فقیر میگردد و عالم وقتی طمع در مال
| |
|
| |
| دیگران داشت برایش علمی باقی نمیماند و هرگز بحقّ تکلّم نمیکند.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و ینبغی لطالب العلم ان یعدّ نفسه و یقدّر تقدیرا فی التّکرار، فانّه
| |
|
| |
| لا یستقرّ قلبه حتّی لا یبلغ ذلک المبلغ.
| |
|
| |
| و ینبغی ان یکرّر سبق الامس خمس مرّات و سبق الیوم الّذیّ قبل الامس
| |
|
| |
| اربع مرّات و سبق الّذی قبله ثلاثا و الّذیّ قبله اثنان و الّذیّ قبله واحدا فهذا
| |
|
| |
| ادعی و اقرب الی الحفظ و التّکرار.
| |
|
| |
| فینبغی ان لا یعتاد المخافة فی التّکرار، لانّ الدّرس و التّکرار لا
| |
|
| |
| بدّ ان یکون بقوّة و نشاط و لا یجتهد جهدا یجهد نفسه لئلّا ینقطع عن التّکرار،
| |
|
| |
| فخیر الامور اوسطها و لا بدّ له من المداومة فی العلم من اوّل التّحصیل الی آخره.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| سزاوار است طالب علم خود را آماده و مهیّا نموده و در تکرار مقداری
| |
|
| |
| را معیّن و تقدیر نماید چه آنکه قلب او آرام نخواهد گرفت مگر آنکه بآن مبلغ و
| |
|
| |
| مقدار برسد.
| |
|
| |
| و شایسته است درس روز قبل را پنج بار و درس روزی که پیش از آنست چهار
| |
|
| |
| مرتبه و درس قبل از آنرا سه و آنچه پیش از آنست دو و درس جلوتر از آنرا یک بار
| |
|
| |
| مرور و تکرار نماید چه آنکه این امر به
| |
|
| |
| ص : 32
| |
|
| |
| حفظ مطلب نزدیکتر و اثرش در آن بیشتر است.
| |
|
| |
| سزاوار است در مقام تکرار خفّت و سستی را شعار خود نکند چه آنکه درس
| |
|
| |
| و تکرارش هردو می باید با نیرو و نشاط باشد، سعی کند که خود را خسته و کوفته نسازد
| |
|
| |
| تا از تکرار بازبماند چه آنکه بهترین امور حدّ وسط آنها میباشد.
| |
|
| |
| لازمست طالب علم از ابتداء تحصیل تا پایانش مداومت در علم و دانش
| |
|
| |
| داشته باشد.
| |
|
| |
| ص : 33
| |
|
| |
| === فصل ششم: در بیان توکل ===
| |
| متن:
| |
|
| |
| الفصل السّادس فی التّوکّل
| |
|
| |
| لا بدّ لطالب العلم من التّوکّل و لا یهمّ لامر الرّزق و لا یشغل
| |
|
| |
| قلبه بذلک و یصبر، لانّ طلب العلم امر عظیم و فی طلب تحصیله اجر جزیل و هو افضل من
| |
|
| |
| القرائة عند اکثر العلماء فمن صبر علی ذلک فقد وجد لذّة تفوق سایر لذّات الدّنیا و
| |
|
| |
| لهذا کان محمّد بن الحسن الطّوسی (ره) اذا اسهر اللّیالی و حلّ له مشکلات یقول:
| |
|
| |
| این ابناء الملوک من هذه اللّذّة.
| |
|
| |
| و ینبغی ان لا یشغل بشیئ و لا یعرض عن الفقه و الحدیث و التّفسیر و
| |
|
| |
| القرآن.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| فصل ششم: در بیان توکّل
| |
|
| |
| برای طالب علم لازمست که خود را بصفت حسنه توکّل آراسته و همّتش را
| |
|
| |
| برای امر رزق و روزی صرف نکرده و دلش را برای
| |
|
| |
| ص : 34
| |
|
| |
| این امر مشغول نکرده بلکه در این رابطه صابر و شکیبا باشد چه آنکه
| |
|
| |
| طلب دانش امر بزرگی است و در طلب آن اجر فراوانی میباشد و از نظر اکثر ارباب علم
| |
|
| |
| طلب دانش افضل و برتر است از قرائت و خواندن آن لذا کسی که در تحصیل آن صابر باشد
| |
|
| |
| پس لذّتی می یابد فوق تمام لذّات دنیا ازاینرو بود که مرحوم شیخ اجلّ محمّد بن حسن
| |
|
| |
| طوسی معروف به شیخ طائفه امامیّه قدّس سرّه وقتی شبها را بی خوابی میکشید و در حلّ
| |
|
| |
| مشکلات علوم صبر بخرج میداد تا برایش گره گشاده میگشت میفرمود:
| |
|
| |
| فرزندان سلاطین کجا هستند تا لذّت علم را که من می چشم بچشند.
| |
|
| |
| شایسته است طالب علم خود را بشیئ مشغول و سرگرم نکند و از فقه و حدیث
| |
|
| |
| و تفسیر و قرآن اعراض ننماید.
| |
|
| |
| ص : 35
| |
|
| |
| === فصل هفتم: در بیان وقت تحصیل ===
| |
| متن:
| |
|
| |
| الفصل السّابع فی وقت التّحصیل
| |
|
| |
| قیل: وقت التّعلّم من المهد الی اللّحد.
| |
|
| |
| و افضل اوقاته شرع الشّباب و وقت السّحر و مابین العشائین.
| |
|
| |
| و ینبغی ان یستغرق جمیع اوقاته، فاذا ملّ من علم یشتغل بعلم آخر.
| |
|
| |
| و کان محمّد بن الحسن لا ینام اللّیل و کان یضع عنده دفاتر اذا ملّ
| |
|
| |
| من نوع ینظر الی نوع آخر و کان یضع عنده الماء و یزیل نومه بالماء و کان یقول:
| |
|
| |
| النّوم من الحرارة.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| فصل هفتم: در بیان وقت تحصیل
| |
|
| |
| چنین گفته شده: وقت تعلّم و فراگیری دانش از گهواره تا گور میباشد.
| |
|
| |
| ص : 36
| |
|
| |
| و برترین اوقاتش ایّام جوانی و هنگام سحر و بین عشائین (زمان بین
| |
|
| |
| مغرب و عشاء) میباشد.
| |
|
| |
| و شایسته است که طالب علم تمام وقتش را مستغرق در تحصیل علم نماید،
| |
|
| |
| پس وقتی از علمی ملول و دلتنگ گردید به دانش دیگر خود را سرگرم کند.
| |
|
| |
| در احوالات مرحوم شیخ الطّائفه محمّد بن حسن طوسی آمده که ایشان شب
| |
|
| |
| را نخوابیده و نزدشان دفاتر و کتبی می نهادند و وقتی از یک نوع دانش خسته و دلتنگ
| |
|
| |
| می شدند به نوع دیگرش نظر می افکندند و پیوسته در کنارش آبی بود که خواب را با آب
| |
|
| |
| از خود دور میساخت و میفرمود: خواب از حرارت ناشی میشود.
| |
|
| |
| ص : 37
| |
|
| |
| === فصل هشتم: در بیان مهربانی و نصیحت ===
| |
| متن:
| |
|
| |
| الفصل الثّامن فی الشّفقّة و النّصیحة
| |
|
| |
| ینبغی ان یکون صاحب العلم مشفقا، ناصحا، فالحسد یضرّ و لا ینفع، بل
| |
|
| |
| یشغله نیّة تحصیل الکمال و ینبغی ان یکون همّة المعلّم ان یصیر المتعلّم فی قرنه
| |
|
| |
| عالما و یشفق علی تلامذته بحیث فاق علی علماء العالم.
| |
|
| |
| و ینبغی لطالب العلم ان لا ینازع احدا و لا یخاصمه، لانّه یضیع
| |
|
| |
| الاوقات، فالمحسن سیجزی باحسانه و المسئ سیکفیه مساویه.
| |
|
| |
| قیل:
| |
|
| |
| علیک ان تشتغل بمصالح نفسک لا بقهر عدوّک، فاذا اقمت بمصالح نفسک
| |
|
| |
| تضمّن ذلک قهر عدوّک ایّاک و المعادات فانّها تفضحک و تضیّع اوقاتک و علیک
| |
|
| |
| بالتّأمّل لا سیّما من السّفهاء و ایّاک ان تظنّ بالمؤمن سوء، فانّه منشاء العداوة
| |
|
| |
| و لا یحلّ ذلک لقوله علیه السّلام:
| |
|
| |
| ظنّوا بالمؤمنین خیرا.
| |
|
| |
| و انّما ینشاء ذلک من حیث النّفس.
| |
|
| |
| ص : 38
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| فصل هشتم: در بیان مهربانی و نصیحت
| |
|
| |
| شایسته و سزاوار است صاحب علم مهربان، ناصح و پنددهنده بوده و از حسد
| |
|
| |
| و رشگ بردن برحذر باشد چه آنکه حسد مضرّ بوده و نفعی ندارد بلکه وجود چنین صفت
| |
|
| |
| ذمیمه ای صاحب دانش و طالب علم را از نیّت تحصیل کمال بازمیدارد.
| |
|
| |
| و سزاوار است اینکه همّت استاد و معلّم این باشد که متعلّم و شاگرد
| |
|
| |
| را در بین اقران و امثالش عالم برجسته و دانشمندی فرزانه گرداند.
| |
|
| |
| و نیز از وظایف معلّم اینستکه بر شاگردان خود دلسوز و مهربان باشد
| |
|
| |
| بطوریکه ایشان را بنوع و نحوی تربیت کند که بر دانشمندان عالم برتر گردند.
| |
|
| |
| و شایسته و سزاوار است که اهل علم و طالب دانش با احدی در مقام
| |
|
| |
| منازعه و مخاصمه برنیاید زیرا این امر اوقات شریف را تباه و تضییع میکند و در قبال
| |
|
| |
| آن محسن بزودی بواسطه احسانش مأجور واقع شده و مسئ و بدرفتار عنقریب گرفتار زشتی
| |
|
| |
| اعمال و رفتارش خواهد شد.
| |
|
| |
| چنین گفته شده:
| |
|
| |
| بر تو است که در راه اصلاح نفس خود کوشا بوده و از قهر و غلبه بر
| |
|
| |
| دشمنت اجتناب و دوری نمائی چه آنکه وقتی به تربیت نفس و اصلاح آن قیام نمودی بر
| |
|
| |
| دشمنت نیز قاهر و غالب خواهی آمد.
| |
|
| |
| الحذر از اعمال دشمنی چه آنکه آن تو را مفتضح و رسوا کرده
| |
|
| |
| ص : 39
| |
|
| |
| و اوقات گرانبهایت را تباه میسازد و بر تو است که تأمّل و حالت
| |
|
| |
| احتیاط داشته باشی مخصوصا از اشخاص نادان و سفیه و الحذر از سوء ظنّ بردن به اهل
| |
|
| |
| ایمان چه آنکه این امر منشاء و سبب عداوت ها و دشمنی ها میباشد و از حیث شرع نیز
| |
|
| |
| حلال و جایز نیست چه آنکه معصوم علیه السّلام فرمودند:
| |
|
| |
| بمؤمنین گمان نیک برید.
| |
|
| |
| و این حالت بدبینی و سوء ظنّ صرفا از جانب نفس و ناشی از آن میباشد.
| |
|
| |
| ص : 40
| |
|
| |
| === فصل نهم: در بیان استفاده ===
| |
| متن:
| |
|
| |
| الفصل التّاسع فی الاستفادة
| |
|
| |
| ینبغی لطالب العلم ان یکون مستفیدا فی کلّ وقت حتّی یحصل له الفضل.
| |
|
| |
| و طریق الاستفادة ان یکون معه فی کلّ وقت محبرة حتّی یکتب ما یسمع من
| |
|
| |
| الفوائد.
| |
|
| |
| قیل:
| |
|
| |
| ما حفظ فرّ و ما کتب قرّ.
| |
|
| |
| قیل:
| |
|
| |
| العلم ما یؤخذ من افواه الرّجال لانّهم یحفظون احسن ما یسمعون و
| |
|
| |
| یقولون احسن ما یحفظون.
| |
|
| |
| و وصیّ شخص لابنه بان یحفظ کلّ یوم شقصا من العلم، فانّه یسیر و عن
| |
|
| |
| قریب یصیر کثیرا.
| |
|
| |
| فالعلم کثیر و العمر قصیر، فینبغی ان لا یضیع الطّالب له الاوقات و
| |
|
| |
| السّاعات و یغتنم اللّیالی و الخلوات.
| |
|
| |
| ص : 41
| |
|
| |
| قیل:
| |
|
| |
| اللّیل طویل، فلا تقصره بمنامک و النّهار مضیئ، فلا تکدّره بآثامک.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| فصل نهم: در بیان استفاده
| |
|
| |
| سزاوار است طالب علم در تمام اوقات در مقام استفاده باشد تا برایش
| |
|
| |
| فضل و کمال حاصل شود.
| |
|
| |
| و طریق و راه استفاده اینستکه پیوسته با وی دواتی بوده تا آنچه از
| |
|
| |
| فوائد و مطالب ارزنده را می شنود بنویسد.
| |
|
| |
| گفته شده:
| |
|
| |
| آنچه حفظ میشود فراموش شده و آنچه نوشته میگردد ثابت و مستقرّ
| |
|
| |
| میماند.
| |
|
| |
| و نیز گفته اند:
| |
|
| |
| دانش آنستکه از دهان بزرگان گرفته شود چه آنکه ایشان بهترین کلماتی
| |
|
| |
| را که می شنوند حفظ کرده و نیکوترین محفوظات خود را بازگو میکنند.
| |
|
| |
| گفته اند شخصی فرزندش را چنین سفارش نمود که هرروز پاره و قسمتی از
| |
|
| |
| علم را فرابگیر، چه آنکه آن کم و ناچیز است ولی بزودی این اندک بسیار و فراوان
| |
|
| |
| میگردد.
| |
|
| |
| دانش و علم بسیار و فراوان است و در مقابلش عمر و وقت کوتاه، پس
| |
|
| |
| شایسته است طالب علم وقت و ساعات خود را تباه نکرده
| |
|
| |
| ص : 42
| |
|
| |
| و شبها را مغتنم شمرده و از خلوات استفاده و بهره بردارد.
| |
|
| |
| گفته اند:
| |
|
| |
| شب طولانی است پس با خوابیدن آنرا کوتاهش مکن و روز نورانی بوده پس
| |
|
| |
| با نافرمانی ها و گناهانت مکدّر و تیره اش منما.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و ینبغی لطالب العلم ان یغتنم الشّیوخ و یستفید منهم و لا یتحسّر
| |
|
| |
| لکلّ مافات، بل یغتنم ما حصل له فی الحال و الاستقبال من تحمیل المشاقّ و المذلّة
| |
|
| |
| فی طلب العلم و التّملّق مذموم الّا فی طلب العلم، فانّه لا بدّ له من التّملّق
| |
|
| |
| للاستاد و الشّرکاء و غیرهم للاستفادة.
| |
|
| |
| و قیل:
| |
|
| |
| العلم عزّ لا ذلّ فیه و لا یدرک الّا بذلّ لا عزّ فیه.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| و برای طالب علم شایسته و سزاوار است که اساتید و بزرگان علم را در
| |
|
| |
| نظر داشته و وجودشان را مغتنم شمرده و از ایشان بهره ببرد و بر اوقات از دست رفته
| |
|
| |
| حسرت نخورده بلکه برای آنچه از زمان حال و آینده باقیمانده ارزش قائل شده و سعی
| |
|
| |
| کند آنها از دستش بیهوده نروند لذا خود را به تحمیل مشاقّ وادار نموده و در راه
| |
|
| |
| طلب علم هرذلّت و خواری را بر خود هموار نماید.
| |
|
| |
| چاپلوسی و تملّق در همه امور مذموم و ناپسند است مگر در راه تحصیل
| |
|
| |
| علم چه آنکه طالب علم می باید از استاد و شرکاء در بحث و دیگران بمنظور استفاده از
| |
|
| |
| آنها تملّق نموده و چاپلوسی کند.
| |
|
| |
| گفته شده:
| |
|
| |
| علم عزیز و شریف بوده ذلّت و خواری در آن نیست ولی درک نمیشود مگر به
| |
|
| |
| خواری که عزّت در آن نمیباشد.
| |
|
| |
| ص : 43
| |
|
| |
| === فصل دهم: در بیان تقوی در مقام تعلم ===
| |
| متن:
| |
|
| |
| الفصل العاشرفی الورع فی التّعلّم
| |
|
| |
| روی حدیث فی هذا الباب عن رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله انّه
| |
|
| |
| قال:
| |
|
| |
| من لم یتورّع فی تعلّمه ابتلاه اللّه باحد من ثلاثة اشیاء:
| |
|
| |
| امّا ان یمیته فی شبابه او یوقع فی الرّساتیق او یبتلیه بخدمة
| |
|
| |
| السّلطان فمهما کان طالب العلم اورع کان علمه انفع و التّعلیم له ایسر و فوائده
| |
|
| |
| اکثر.
| |
|
| |
| و من الورع ان یحترز عن الشّبع و کثرة الکلام فیما لا ینتفع و ان
| |
|
| |
| یحترز عن اکل طعام السّوق ان امکن لانّ طعام السّوق اقرب الی النّجاسة و الخباثة و
| |
|
| |
| ابعد عن ذکر اللّه تعالی و اقرب الی الغفلة، لانّ ابصار الفقراء تقع علیه و لا
| |
|
| |
| یقدرون علی الشّراء فیتأذّون بذلک، فیذهب برکته.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| فصل دهم: در بیان تقوی در مقام تعلّم
| |
|
| |
| حدیث و روایتی در این باب از وجود مبارک حضرت رسول
| |
|
| |
| ص : 44
| |
|
| |
| اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم نقل شده و آن اینستکه فرمودند:
| |
|
| |
| کسیکه در فراگرفتن علمش ورع و تقوی نداشته باشد حقتعالی وی را بیکی
| |
|
| |
| از سه چیز مبتلاء میفرماید:
| |
|
| |
| یا او را جوانمرگ میکند یا در ده قرارش داده و عالم اهل ده میگردد و
| |
|
| |
| یا بخدمت سلطان مبتلایش میکند.
| |
|
| |
| پس طالب علم هرچه تقوایش بیشتر بوده دانشش پربارتر و تعلیم برایش
| |
|
| |
| سهل تر و فوائد آن بیشتر است.
| |
|
| |
| و از تقوی و ورع است اینکه از سیر کردن شکم و تکلّم زیاد در اموری که
| |
|
| |
| نفعی ندارد اجتناب کرده و از تناول غذای بازار حتّی الامکان بپرهیزد چه آنکه طعام
| |
|
| |
| بازار به نجاست نزدیکتر و خباثتش بیشتر بوده و انسان را از یاد خدا دور و به غفلت
| |
|
| |
| نزدیک مینماید زیرا چشمان فقراء بآن دوخته شده و قادر بر خریدنش نبوده و ازاینرو
| |
|
| |
| در اذیّت قرار گرفته اند و در نتیجه برکت از آن رفته است.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و ینبغی لطالب العلم ان یحترز عن الغیبة و عن مجالسة مکثار الکلام،
| |
|
| |
| فانّ من یکثر الکلام یسرق عمرک و یضیّع اوقاتک.
| |
|
| |
| و من الورع ان یجتنب من اهل الفساد و التّعطیل، فانّ المجالسة مؤثّرة
| |
|
| |
| لا محالة و ان یجلس مستقبل القبلة فی حال التّکرار و المطالعة و یکون مستنّا بسنّة
| |
|
| |
| النّبیّ صلّی اللّه علیه و آله.
| |
|
| |
| و یغتنم دعوة اهل الخیر عن دعوة الظّلوم و یطلب الهمّة و استدعی من
| |
|
| |
| الصّالحین.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| سزاوار است طالب دانش از غیبت و پشت سرگوئی دیگران اجتناب کرده و از
| |
|
| |
| هم نشینی با کسیکه سخن بسیار میگوید
| |
|
| |
| ص : 45
| |
|
| |
| پرهیز نماید چه آنکه شخص پرسخن عمر تو را به یغما برده و اوقاتت را
| |
|
| |
| تباه میکند.
| |
|
| |
| و از تقوی است اینکه از اهل فساد و کساد اجتناب نماید چه آنکه مجالست
| |
|
| |
| و هم نشینی مؤثّر بوده و قطعا حالات و صفات هم نشین در شخص اثر میگذارد.
| |
|
| |
| سزاوار است در حال بحث و مطالعه رو بقبله بنشیند، پیوسته مؤدّب بآداب
| |
|
| |
| نبویّ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم باشد.
| |
|
| |
| دعوت اهل خیر را مغتنم شمرده و اجابت کرده و از دعوت ظالم و ستمکار
| |
|
| |
| حذر نماید، طالب همّت بوده و از صالحین استدعای دعاء داشته باشد.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و ینبغی لطالب العلم ان لا یهاون برعایة الآداب و السّنن، فانّ من
| |
|
| |
| تهاون بالآداب حرم السّنن و من تهاون بالسّنن حرم الفرائض و من تهاون بالفرائض حرم
| |
|
| |
| الآخرة.
| |
|
| |
| و قال بعضهم: هذا حدیث من رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم.
| |
|
| |
| و ینبغی ان یکثر الصّلوة و یصلّی صلوة الخاشعین، فانّ ذلک عون من
| |
|
| |
| التّحصیل و التّعلّم.
| |
|
| |
| و ینبغی ان یستصحب دفترا علی کلّ حال یطالعه.
| |
|
| |
| قیل:
| |
|
| |
| من لم یکن الدّفتر فی کمّه لم یثبت الحکمة فی قلبه.
| |
|
| |
| و ینبغی ان یکون فی الدّفتر بیاض و یستصحب المحبرة لیکتب ما یسمعه
| |
|
| |
| کما قال النّبیّ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم لهلال بن یسار حین
| |
|
| |
| ص : 46
| |
|
| |
| قرّر له العلم و الحکمة:
| |
|
| |
| هل معک محبرة؟
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| برای طالب علم سزاوار است که در رعایت آداب اخلاق و سنن سستی نورزد
| |
|
| |
| چه آنکه کسیکه به آداب سستی نشان دهد از سنن و مستحبّات محروم شده و آنکس که در
| |
|
| |
| انجام مستحبّات سهل انگار باشد از انجام واجبات بازمانده و شخصی که بفرائض و
| |
|
| |
| واجبات اهمال و سستی نشان دهد از آخرت و عوائد آن محروم است.
| |
|
| |
| بعضی از بزرگان فرموده اند:
| |
|
| |
| عبارتی که نقل شد حدیثی است منقول از حضرت رسول اکرم صلّی اللّه علیه
| |
|
| |
| و آله و سلّم: سزاوار است طالب علم نماز بسیار بخواند، نمازش، نماز خاشعین بوده و
| |
|
| |
| در آن بجز خدا فکر ننماید و خود را در پیشگاه مقدّسش ذلیل و خرد بداند چه آنکه این
| |
|
| |
| امر خود برای تحصیل و فراگرفتن علم کمک و یاور میباشد.
| |
|
| |
| بسیار بجا است که طالب دانش همراهش همیشه دفتری بوده که آنرا مطالعه
| |
|
| |
| نماید.
| |
|
| |
| گفته اند:
| |
|
| |
| کسیکه در آستینش دفتری نباشد هرگز حکمت در دلش قرار نمیگیرد.
| |
|
| |
| سزاوار است در دفتر قسمتی سفید گذارده و همراه خود قلمی بردارد تا
| |
|
| |
| آنچه را که می شنود در آنجا بنویسد چنانچه پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و
| |
|
| |
| سلّم وقتی برای هلال بن یسار علم و حکمت را تقریر مینمودند فرمودند:
| |
|
| |
| آیا با تو قلمی میباشد؟
| |
|
| |
| ص : 47
| |
|
| |
| === فصل یازدهم: در آنچه موجب حفظ و فراموشی میباشد ===
| |
|
| |
| ==== اشاره ====
| |
| متن:
| |
|
| |
| الفصل الحادی عشرفی ما یورث الحفظ و النّسیان
| |
|
| |
| و اقوی اسباب الحفظ الجدّ و المواظبة و تقلیل الغذاء و صلوة اللّیل
| |
|
| |
| بالخضوع و الخشوع و قراءة القرآن من اسباب الحفظ.
| |
|
| |
| قیل:
| |
|
| |
| لیس شیئ ازید فی الحفظ من قراءة القرآن لا سیّما آیة الکرسی و قراءة
| |
|
| |
| القرآن نظرا افضل لقوله صلّی اللّه علیه و آله و سلّم:
| |
|
| |
| افضل اعمال امّتی قراءة القرآن نظرا.
| |
|
| |
| و بکثرة الصّلواة علی النّبیّ صلّی اللّه علیه و آله و المسواک و شرب
| |
|
| |
| العسل و اکل الکندر مع السّکّر و اکل احدی و عشرین زبیبة حمراء فی کلّ یوم.
| |
|
| |
| و کلّ ذلک یورث الحفظ و یشفی من کثرة الامراض و الاسقام.
| |
|
| |
| و کلّ ما یقلّل البلغم و الرّطوبات یزید فی الحفظ.
| |
|
| |
| ص : 48
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| فصل یازدهم: در آنچه موجب حفظ و فراموشی میباشد
| |
|
| |
| مؤثّرترین اسباب و موجبات حفظ سعی نمودن و مواظبت داشتن و مراقب بودن
| |
|
| |
| میباشد.
| |
|
| |
| کم تناول کردن غذا و بجای آوردن نماز شب با حالت خضوع و خشوع و
| |
|
| |
| خواندن قرآن مجید نیز از موجبات حفظ و ماندن مطالب میباشد.
| |
|
| |
| گفته شده:
| |
|
| |
| چیزی مؤثّرتر در حفظ مسائل و مطالب از قرائت قرآن نبوده مخصوصا خواندن
| |
|
| |
| آیة الکرسی.
| |
|
| |
| البتّه افضل و بهتر آنستکه قرآن را از رو خوانده و در وقت تلاوت
| |
|
| |
| بخطوطش نظر نمایند چه آنکه پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند:
| |
|
| |
| بالاترین و والاترین اعمال امّت من اینستکه قرآن را با نظر نمودن بآن
| |
|
| |
| بخوانند.
| |
|
| |
| و نیز از اسباب حفظ اینستکه بسیار بر پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و
| |
|
| |
| آله و سلّم صلوات بفرستند.
| |
|
| |
| و از جمله اسباب حفظ زدن مسواک و خوردن عسل و تناول نمودن کندر با
| |
|
| |
| شکر و خوردن بیست و یکدانه کشمش قرمز در هرروز میباشد.
| |
|
| |
| و آنچه تا باینجا ذکر شد موجب پیدایش قوّه حفظ و شفاء از امراض و کثرت
| |
|
| |
| اسقام میباشد و هرچه باعث کاهش بلغم و رطوبات گردد حفظ را می افزاید.
| |
|
| |
| ص : 49
| |
|
| |
| ==== اسباب پیدایش نسیان و فراموشی ====
| |
| متن:
| |
|
| |
| و ممّا یورث النّسیان:
| |
|
| |
| کثرة المعاصی و کثرة الهموم و الاحزان فی امور الدّنیا و کثرة
| |
|
| |
| الاشتغال و العلایق و قد ذکرنا، لانّه لا ینبغی للعاقل ان یهمّ لامور الدّنیا
| |
|
| |
| لانّه یضرّ و لا ینفع و هموم الدّنیا لا یخلو عن الظّلمة فی القلب و هموم الآخرة
| |
|
| |
| لا یخلو من النّور فی القلب و تحصیل العلوم ینفی الهمّ و الحزن و اکل الکربزة و
| |
|
| |
| التّفاح الحامض و نظر المصلوب و قراءة لوح القبور و العبور بین اقطار الجمل و
| |
|
| |
| القاء القمّل الحیّ علی الارض و الحجامة علی نقرة الفقار کلّ ذلک یورث النّسیان.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| اسباب پیدایش نسیان و فراموشی
| |
|
| |
| از اموری که باعث فراموشی میشود:
| |
|
| |
| کثرت گناه و ازدیاد اندوه و فراوانی حزن در امور دنیا و سرگرمی زیاد
| |
|
| |
| و دلبستگی به آنرا میتوان برشمرد چنانچه قبلا بآن اشاره گردید.
| |
|
| |
| شخص عاقل و فهمیده نمی باید برای امور و جهات دنیوی مهموم و غمناک
| |
|
| |
| گردد چه آنکه علائق و امتعه دنیوی مضرّ بوده و نافع نیستند، هموم دنیا از ایجاد
| |
|
| |
| ظلمت و تیره گی در دل خالی نبوده و در مقابلش اندوه و حزن برای آخرت از اضائه نور
| |
|
| |
| در قلب مجرّد نمیباشد.
| |
|
| |
| تحصل علوم و فراگرفتن دانش حزن و غم را می زداید.
| |
|
| |
| خوردن خیار چنبر و سیب ترش و دیدن دار آویخته و خواندن سنگ قبرها و
| |
|
| |
| گذشتن از بین قطار شتران و انداختن شپش زنده بر زمین و حجامت بر گودی ستون فقرات
| |
|
| |
| جملگی از اسباب پیدایش فراموشی میباشند.
| |
|
| |
| ص : 50
| |
|
| |
| === فصل دوازدهم: در بیان آنچه موجب جلب روزی وزیادی آن و آنچه باعث زیادی عمر و کوتاهی آن می شود ===
| |
| متن:
| |
|
| |
| الفصل الثّانی عشرفیما یجلب الرّزق و یزیده و ما یزید العمر و ینقص
| |
|
| |
| ثمّ لا بدّ لطالب العلم من القوّة و الصّحّة لیکون فارغ البال فی طلب
| |
|
| |
| العلم و فی کلّ ذک صنّفوا کتابا فاوردت البعض هیهنا علی الاختصار.
| |
|
| |
| قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله:
| |
|
| |
| لا یزید فی الرّزق و لا یردّ القدر الّا الدّعاء و لا یزید العمر
| |
|
| |
| الّا البرّ.
| |
|
| |
| فیثبت بهذا الحدیث انّ ارتکاب الذّئب یسبّب حرمان الرّزق خصوصا الکذب
| |
|
| |
| یورث الفقر.
| |
|
| |
| و قد ورد حدیث خاصّ بذلک و کذا الصّحبة جنبا یمنع الرّزق و کذا کثرة
| |
|
| |
| النّوم ثمّ النّوم عریانا و البول عریانا و الاکل جنبا و التّهاون بسقاط المائدة و
| |
|
| |
| حرق قشر البصل و الثّوم و کنس البیت فی اللّیل و ترک القمامة فی البیت و المشی
| |
|
| |
| قدّام المشایخ و نداء الابوین
| |
|
| |
| ص : 51
| |
|
| |
| باسمهما و الخلال بکلّ خشبة و غسل الیدین بالتّراب و الطّین و الجلوس
| |
|
| |
| علی العتبة و الاتّکاء علی احد زوجی الباب و التّوضوء فی المبرز و خیاطة الثّوب
| |
|
| |
| علی البدن و تجفیف الوجه بالثّوب و ترک بیت العنکبوت فی البیت و التّهاون بالصّلوة
| |
|
| |
| و اسراع الخروج من المسجد و الابتکار فی الذّهاب الی السّوق و الابطاء فی الرّجوع
| |
|
| |
| منع و شراء کسرات الخبز من الفقراء السّائلین و رعاء الشّر علی الوالدین و ترک
| |
|
| |
| تطهیر الاوانی و اطفاء السّراج بالنّفس.
| |
|
| |
| کلّ ذلک یورث الفقر، عرف ذلک بالآثار.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| فصل دوازدهم: در بیان آنچه موجب جلب روزی وزیادی آن و آنچه باعث
| |
|
| |
| زیادی عمر و کوتاهی آن می شود
| |
|
| |
| شایسته و سزاوار است که طالب علم دارای قوّت و صحّت مزاج بوده تا در
| |
|
| |
| طلب علم فارغ البال بوده و با آرامش خاطر در مقام تحصیل برآید و در هریک از این
| |
|
| |
| امور حضرات کتابی تصنیف و تألیف فرموده اند.
| |
|
| |
| و من در اینجا قصدم اینستکه برخی از آنچه در این امور نوشته شده بطور
| |
|
| |
| اختصار بیاورم:
| |
|
| |
| پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند:
| |
|
| |
| رزق و روزی را زیاد نکرده و بمقدارش نمی افزاید مگر دعاء
| |
|
| |
| ص : 52
| |
|
| |
| و موجب زیادی و طولانی عمر نمیشود مگر احسان نمودن.
| |
|
| |
| پس باین حدیث شریف ثابت میشود که ارتکاب گناه موجب محروم ماندن از روزی
| |
|
| |
| میشود مخصوصا دروغ که باعث فقر و تنگدستی میشود.
| |
|
| |
| و حدیث خاصّی در این زمینه وارد شده است.
| |
|
| |
| و نیز مصاحبت با جنب مانع از رزق میشود و همچنین امور ذیل جملگی سبب
| |
|
| |
| تنگدستی و فقر میباشند:
| |
|
| |
| خواب زیادی، لخت و عریان خوابیدن، عریان بول نمودن، در حال جنابت غذا
| |
|
| |
| خوردن، سهل انگاری نمودن درباره ته مانده سفره، آتش زدن پوست پیاز و سیر، جاروب
| |
|
| |
| زدن اطاق در شب، واگذاردن کثافت و زباله در خانه، جلو پیران راه رفتن، پدر و مادر
| |
|
| |
| را با اسمشان خواندن، با هرچوبی خلال نمودن دندانها، شستن دستها با خاک و گل،
| |
|
| |
| نشستن بر دربگاه و آستانه، تکیه دادن بر یکی از دو لنگه درب، وضوء گرفتن در بیت
| |
|
| |
| الخلاء، دوختن جامه در حالیکه به تن میباشد، خشک کردن صورت با جامه، واگذاردن لانه
| |
|
| |
| عنکبوت در خانه، سهل انگاری نمودن در امر نماز، بسرعت از مسجد خارج شدن، زود به
| |
|
| |
| بازار رفتن و دیر مراجعت کردن از آن، خریدن خورده نان از فقرائیکه اهل سؤال هستند،
| |
|
| |
| بدی نمودن به پدر و مادر، آلوده گذاردن ظروف و نشستن آنها، دمیدن در چراغ و خاموش
| |
|
| |
| کردنش با آن.
| |
|
| |
| چنانچه گفته شد تمام این امور مورث فقر و تنگدستی است که از طریق
| |
|
| |
| آثار و اخبار بآن اطّلاع حاصل شده است.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و کذا الکتابة بقلم معقود و الامشاط بمشط مکسور و ترک الدّعاء
| |
|
| |
| للوالدین و التّعمم قاعدا و التّسرول قائما و البخل و التّقتیر
| |
|
| |
| ص : 53
| |
|
| |
| و الاسراف و الکسل و التّوانی و التّهاون فی الامور.
| |
|
| |
| قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله:
| |
|
| |
| استنزلوا الرّزق بالصّدقة و البکور مبارک یزید فی جمیع النّعم خصوصا
| |
|
| |
| فی الرّزق و حسن الخطّ من مفاتیح الرّزق و طیب الکلام یزید فی الرّزق.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| و همچنین نوشتن با قلم بسته شده بجائی و نیز شانه زدن با شانه شکسته
| |
|
| |
| و دعاء در حقّ پدر و مادر ننمودن، گذاردن عمّامه بر سر در حال نشستن، پوشیدن شلوار
| |
|
| |
| در حال ایستاده، بخل ورزیدن، خودداری کردن از صرف مال، و اسراف نمودن و کسل بودن و
| |
|
| |
| سستی نشان دادن در امور موجب فقر و مانع از روزی میباشند.
| |
|
| |
| پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم فرمودند:
| |
|
| |
| با دادن صدقه روزی را جلب کنید و بامدادان برخاستن بابرکت بوده و
| |
|
| |
| تمام نعمت ها خصوصا رزق و روزی را زیاد میکند و نیکو نوشتن یکی از کلیدهای روزی
| |
|
| |
| بوده و خوش کلام بودن نیز روزی را زیاد مینماید.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| و عن حسین بن علی علیهما الصّلوة و السّلام:
| |
|
| |
| ترک الزّناء و کنس الفنا و غسل الاناء مجلبة للغناء.
| |
|
| |
| و اقوی الاسباب الجالبة للرّزق الصّلوة بالتّعظیم و الخشوع و قراءة
| |
|
| |
| سورة الواقعة خصوصا باللّیل و وقت العشاء و سورة یس و تبارک الّذی بیده الملک وقت
| |
|
| |
| الصّبح و حضور المسجد قبل الاذان و المداومة علی الطّهارة و اداء سنّة الفجر و
| |
|
| |
| الوتر فی البیت و ان لا یتکلّم بکلام اللّغو.
| |
|
| |
| ص : 54
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| و از مولانا حسین بن علی علیهما الصّلوة و السّلام منقول است که
| |
|
| |
| فرمودند:
| |
|
| |
| ترک عمل فحشاء و روفتن اطراف درب خانه و شستن ظروف غناء و ثروت را
| |
|
| |
| جلب میکند.
| |
|
| |
| و قوی ترین اسباب جالب روزی گذاردن نماز با حالت تعظیم و خشوع و
| |
|
| |
| خواندن سوره واقعه مخصوصا در شب و زمان عشاء و قرائت سوره یس و تبارک الّذی بیده
| |
|
| |
| الملک در وقت صبح و حاضر شدن بمسجد پیش از اذان و دائم با طهارت بودن و انجام
| |
|
| |
| نافله صبح و خواندن نماز وتر در خانه و ترک کلام لغو و بیهوده میباشد.
| |
|
| |
| متن:
| |
|
| |
| قیل:
| |
|
| |
| من اشتغل بما لا یعنیه یفوته ما یعنیه.
| |
|
| |
| قال علی علیه الصّلوة و السّلام:
| |
|
| |
| اذا تمّ العقل نقص الکلام.
| |
|
| |
| و ممّا یزید فی العمر ترک الاذی و توقیر الشّیوخ و صلة الرّحم و
| |
|
| |
| یحترز عن قطع الاشجار الرّطبة الّا عند الضّرورة و اسباغ الوضوء و حفظ الصّحّة.
| |
|
| |
| و لا بدّ لطالب العلم ان یتعلّم شیئا من الطّبّ و یتبع بالآثار
| |
|
| |
| الواردة فی الطّبّ الّذیّ جمعه الشّیخ الامام ابو العبّاس المستغفری فی الکتاب
| |
|
| |
| المسمّی بطبّ النّبیّ صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و الحمد للّه ربّ العالمین.
| |
|
| |
| ترجمه:
| |
|
| |
| گفته شده:
| |
|
| |
| کسیکه خود را به آنچه بیهوده و بی معنا است مشغول و
| |
|
| |
| ص : 55
| |
|
| |
| سرگرم کند آنچه مورد قصد و واجد معنا است از وی فوت میشود.
| |
|
| |
| حضرت امیر المؤمنین علیّ علیه السّلام فرمودند:
| |
|
| |
| وقتی عقل کامل شود سخن و کلام کم میگردد.
| |
|
| |
| و از اشیائیکه باعث طولانی شدن عمر میگردد اذیّت نکردن، احترام نمودن
| |
|
| |
| به بزرگان، صله رحم بجای آوردن و پرهیز از بریدن درختان تازه مگر در وقت ضرورت و
| |
|
| |
| شاداب وضوء گرفتن و رعایت سلامتی و حفظ الصّحّة کردن میباشد.
| |
|
| |
| و می باید طالب علم مقداری از علم طبّ را آموخته و بدنبالش آثار و
| |
|
| |
| اخبار وارده از حضرات معصومین علیهم السّلام را که در طبّ ایراد شده اند ملاحظه
| |
|
| |
| نماید.
| |
|
| |
| این روایات و اخبار را شیخ ابو العبّاس مستغفری در کتابی بنام « طبّ النّبیّ» صلّی اللّه علیه
| |
|
| |
| و آله و سلّم جمع آوری فرموده است.
| |
|
| |
| تمام شد کتاب « انیس الطّالبین» ترجمه « آداب المتعلّمین» در روز پنجشنبه یازدهم ماه صفر المظفّر سنه 1407
| |
|
| |
| بدست ناتوان بنده ضعیف سیّد محمّد جواد ذهنی تهرانی نزیل قم المشرّفه از قارئین
| |
|
| |
| مستدعی است که در وقت قرائت این کتاب حقیر را از دعاء خیر فراموش نفرمایند و از
| |
|
| |
| خداوند متعال توفیق تمام طالبین علم و دانش را خواستارم بحقّ محمّد و آله
| |
|
| |
| الطّیّبین الطّاهرین
| |
|
| |
| ص : 56
| |
|
| |
| == فهرست ==
| |
| مقدمه
| |
|
| |
| 5
| |
|
| |
| کتاب آداب المتعلمین
| |
|
| |
| 5
| |
|
| |
| فصل اول: حقیقت و فضیلت علم
| |
|
| |
| 7
| |
|
| |
| کلام برخی در خاصیت بعضی از علوم
| |
|
| |
| 9
| |
|
| |
| تفسیر علم
| |
|
| |
| 10
| |
|
| |
| فصل دوم: در بیان نیت
| |
|
| |
| 11
| |
|
| |
| فصل سوم: در برگزیدن علم و انتخاب استاد و اختیار هم بحث
| |
|
| |
| 13
| |
|
| |
| در بیان انتخاب استاد
| |
|
| |
| 14
| |
|
| |
| نظم
| |
|
| |
| 16
| |
|
| |
| در بیان اختیار هم بحث
| |
|
| |
| 16
| |
|
| |
| پاره ای از وظائف طالب علم
| |
|
| |
| 17
| |
|
| |
| فصل چهارم: در کوشش و مواظبت و ملازمت طالب علم نسبت به تحصیل آن
| |
|
| |
| 20
| |
|
| |
| فصل پنجم: در ابتداء شروع بدرس و مقدار و ترتیب آن
| |
|
| |
| 24
| |
|
| |
| مقدار ابتداء شروع به درس
| |
|
| |
| 25
| |
|
| |
| ترتیب قرائت دروس
| |
|
| |
| 26
| |
|
| |
| فصل ششم: در بیان توکل
| |
|
| |
| 34
| |
|
| |
| فصل هفتم: در بیان وقت تحصیل
| |
|
| |
| 36
| |
|
| |
| فصل هشتم: در بیان مهربانی و نصیحت
| |
|
| |
| 39
| |
|
| |
| فصل نهم: در بیان استفاده
| |
|
| |
| 42
| |
|
| |
| فصل دهم: در بیان تقوی در مقام تعلم
| |
|
| |
| 44
| |
|
| |
| فصل یازدهم: در آنچه موجب حفظ و فراموشی میباشد
| |
|
| |
| 49
| |
|
| |
| اسباب پیدایش نسیان و فراموشی
| |
|
| |
| 50
| |
|
| |
| فصل دوازدهم: در بیان آنچه موجب جلب روزی وزیادی آن و آنچه باعث زیادی عمر و کوتاهی آن می شود
| |
|
| |
| 52
| |
|
| |
| ص : 57
| |
|
| |
| = درباره مركز =
| |
| بسمه تعالی
| |
|
| |
| جَاهِدُواْ بِأَمْوَالِكُمْ وَأَنفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللّهِ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ
| |
|
| |
| با اموال و جان های خود، در راه خدا جهاد نمایید، این برای شما بهتر است اگر بدانید.
| |
|
| |
| (توبه : 41)
| |
|
| |
| چند سالی است كه مركز تحقيقات رايانه‌ای قائمیه موفق به توليد نرم‌افزارهای تلفن همراه، كتاب‌خانه‌های ديجيتالی و عرضه آن به صورت رایگان شده است. اين مركز كاملا مردمی بوده و با هدايا و نذورات و موقوفات و تخصيص سهم مبارك امام عليه السلام پشتيباني مي‌شود. براي خدمت رسانی بيشتر شما هم می توانيد در هر كجا كه هستيد به جمع افراد خیرانديش مركز بپيونديد.
| |
|
| |
| آیا می‌دانید هر پولی لایق خرج شدن در راه اهلبیت علیهم السلام نیست؟
| |
|
| |
| و هر شخصی این توفیق را نخواهد داشت؟
| |
|
| |
| به شما تبریک میگوییم.
| |
|
| |
| شماره کارت :
| |
|
| |
| 6104-3388-0008-7732
| |
|
| |
| شماره حساب بانک ملت :
| |
|
| |
| 9586839652
| |
|
| |
| شماره حساب شبا :
| |
|
| |
| IR390120020000009586839652
| |
|
| |
| به نام : ( موسسه تحقیقات رایانه ای قائمیه)
| |
|
| |
| مبالغ هدیه خود را واریز نمایید.
| |
|
| |
| آدرس دفتر مرکزی:
| |
|
| |
| اصفهان -خیابان عبدالرزاق - بازارچه حاج محمد جعفر آباده ای - کوچه شهید محمد حسن توکلی -پلاک 129/34- طبقه اول
| |
|
| |
| وب سایت: www.ghbook.ir
| |
|
| |
| ایمیل: Info@ghbook.ir
| |
|
| |
| تلفن دفتر مرکزی: 03134490125
| |
|
| |
| دفتر تهران: 88318722 ـ 021
| |
|
| |
| بازرگانی و فروش: 09132000109
| |
|
| |
| امور کاربران: 09132000109
| |
| -----
| |
|
| |
|
|
| |
|
