تلاقی دو نور : ازدواج امیرالمومنین و حضرت زهراء سلام الله علیها(مقالات)
ازدواج امیرالمومنین علی بن ابیطالب و فاطمه زهرا علیها السلام
مقدمه
ازدواج امیرالمومنین علی بن ابیطالب و فاطمه زهرا علیها السلام از رویدادهای سرنوشتساز در تاریخ اسلام است که به فرمان مستقیم خداوند و توسط پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله صورت گرفت.این پیوند مقدس، نمونه بینظیر زندگی اسلامی و تجسم عینی ارزشهای الهی در روابط خانوادگی است.[۱]
خواستگاران حضرت زهرا علیها السلام
پیش از امیرالمومنین،افراد سرشناسی برای خواستگاری حضرت زهرا علیها السلام آمدند که پیامبر صلی الله علیه و آله به فرمان الهی به همه آنها پاسخ منفی داد. از جمله:[۲]
· ابوبکر بن ابی قحافه · عمر بن خطاب · عبدالرحمن بن عوف · ابوعبیده جراح · عثمان بن عفان · ثروتمندان قریش و اشراف عرب
هنگامی که ابوبکر برای خواستگاری آمد، پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: "یا ابابکر، انت اخی فی الاسلام و رفیقی فی السفر و انما انتظر فیها الوحی" (ای ابوبکر، تو برادر من در اسلام و همسفر من هستی، اما من درباره فاطمه منتظر وحی خداوندم).[۳]
شرایط خواستگاری امیرالمومنین علیه السلام
امیرالمومنین علیه السلام که از فقر خود آگاه بود،مدتها در فکر بود تا اینکه روزی با اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله نشسته بود. آنها به ایشان گفتند: "یا علی، چرا برای خواستگاری فاطمه نزد پیامبر نمیروی؟" امیرالمومنین پاسخ داد: "ما لی مال" (مالی ندارم). آنها گفتند: "اما پیامبر از تو راضی است و این مهمتر است".[۴]
بالاخره امیرالمومنین تصمیم گرفت و با حالتی شرمنده نزد پیامبر صلی الله علیه و آله رفت. وقتی رسول خدا صلی الله علیه و آله علت آمدنش را پرسید، ایشان سکوت کرد. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: "شاید برای خواستگاری فاطمه آمدهای؟" امیرالمومنین گفت: "آری" پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: "مرحبا و اهلا" (خوش آمدی و آفرین).[۵]
میزان مهریه
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:"یا علی، باید برای فاطمه مهریهای تعیین کنی" امیرالمومنین گفت: "به خدا سوگند، شما از وضع مالی من آگاهید. چیزی جز زره، شمشیر و شترم ندارم". پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: "شمشیرت را برای جهاد در راه خدا نیاز داری و شترت برای سفر و حمل بار. زرهات را بفروش".[۶]
امیرالمومنین زره خود را به ۴۸۰ درهم (برابر با ۴۰۰ مثقال نقره) فروخت و این مبلغ به عنوان مهریه حضرت زهرا علیها السلام تعیین شد.[۷]
رضایت حضرت زهرا علیها السلام
پیامبر صلی الله علیه و آله نزد فاطمه علیها السلام آمد و گفت:"دخترم، علی بن ابیطالب که از او خوشت میآید، برای خواستگاری تو آمده. چه پاسخی بدهم؟" حضرت زهرا علیها السلام با شرم و حیا سکوت کرد و صورتش را پوشاند. پیامبر صلی الله علیه و آله با دیدن این حالت فرمود: "الله اکبر، سکوتش نشانه رضایت اوست".[۸]
خطبه عقد
پیامبر صلی الله علیه و آله در مسجد النبی جمعی از انصار و مهاجرین را دعوت کرد و خطبه عقد را خواند:[۹]
"الحمد لله المحمود بنعمته، المعبود بقدرته... اما بعد، فان الله تعالی امرنی ان ازوج فاطمة بنتی من علی بن ابیطالب... الهم انی قد انکحت علیا فاطمة علی اربع مائة درهم فضة... فاشهدوا یا معشر المسلمین"
(ستایش مخصوص خداوندی است که به نعمتهایش ستوده شده و به قدرتش پرستش میشود... اما بعد، همانا خداوند متعال مرا فرمان داده که فاطمه دخترم را به ازدواج علی بن ابیطالب درآورم... خدایا، من علی را به ازدواج فاطمه درآوردم با مهریه چهارصد درهم نقره... پس ای گروه مسلمانان، گواه باشید)
ولیمه عروسی
پیامبر صلی الله علیه و آله به امیرالمومنین فرمود:"ولیمهای ترتیب بده". ایشان گوسفندی خرید و انصار و مهاجرین را دعوت کرد. پیامبر صلی الله علیه و آله دستور داد غذا را در ظرفهایی ریختند و برای خانوادههای نیازمند فرستادند.[۱۰]
جهیزیه حضرت زهرا علیها السلام
پیامبر صلی الله علیه و آله جهیزیه مفصلی برای دخترش تهیه کرد که شامل این موارد بود:[۱۱]
· یک عدد عبای پشمی · یک حصیر برای خواب · دو عدد تشک از جنس پشم · چهار بالش از پوست گوسفند پر شده با گیاه خوشبو · یک پرده پشمی · یک آسیاب دستی · یک کوزه سفالی · یک مشک آب · یک ظرف چوبی برای شیر · یک آینه · یک شانه · یک النگو · دو دستبند نقره · یک دیگ مسی
هنگام تحویل جهیزیه، پیامبر صلی الله علیه و آله ظرف آبی خواست و روی جهیزیه پاشید و فرمود: "اللهم بارک لهم فی متاعهم" (خدایا، در اموالشان برکت قرار بده).[۱۲]
شعر امیرالمومنین در وصف فاطمه علیها السلام
امیرالمومنین در شعری میفرماید:[۱۳]
"وَفِی آلِ الرَّسُولِ فَزَتُ قَلْبِی / وَبِالْبَیْتِ الَّذِی فِیهِ أُنِیزُ / وَبِالْحِجْرِ الَّذِی سَتَرَ الْهُدَى / وَبِالْمُسْتَوْدَعِ الْعِلْمِ الْحَرِیزِ"
(دل من به خانواده رسول خدا آرام گرفت، و به خانهای که در آن سکونت گزیدم، و به حجری که هدایت را در خود پنهان داشت، و به جایگاه استوار علم)
اشعار فارسی در مدح ازدواج امیرالمومنین و فاطمه زهرا علیها السلام
شعر اول: محتشم کاشانی
«به عشق علی و آن گل عزبستان فاطمه*** شده ام اسیر دام محبت فاطمه
به خاک درگهش هر که سر نهاد هرگز*** نبود ز دام شیطان در امان فاطمه»[۱۴]
شعر دوم: ملاصدرای شیرازی
«علی را به فاطمه داد خدا در ازل*** که باشد نسل پاکش ز این دو متجلّی
به برکت این دو نور،هدایت جهان *** شده تا ابد به انسانها متعهلی»[۱۵]
شعر سوم: فیض کاشانی
«نور علی است و فاطمه در ملکوت*** یک جوهرند در دو صورت مظهروت
از فیض این دو نور،جهان یافته نور *** وز برکت این دو روح، دین گشته مشهود»[۱۶]
شعر چهارم: هاتف اصفهانی
«آن شاه زن که نامش فاطمه بود و پاک*** شد مادر اوصیا، ز علی آن پاک
در عرش از ازل نوشته به زر بود*** بر تاجش این عبارت که "ام ابیها" است»[۱۷]
شعر پنجم: بیدل دهلوی
«از انس و جن برتر است آن وجود پاک*** فاطمه آن گوهری کز علی شد هلاک
در آسمان هفتم از فرط عزت او*** تاج "ام ابیها" نهاده بر افلاک»[۱۸]
شعر ششم: عمان سامانی
«علی آن شهنشاه دین بیبدل*** فاطمه آن گوهر بحر اهل دل
کرده است این هر دو را خدا در ازل*** یکدیگر را شفیق و یکدیگر را دل»[۱۹]
شعر هفتم: وصال شیرازی
«نور علی و فاطمه یک حقیقت است*** در دو صورت ظهور کرده است
این دو بحر بیکران،یک گوهرند *** این دو شمع انس و جان، یک جوهرند»[۲۰]
شعر هشتم: فروغی بسطامی
«آن ترک ختنی که نامش فاطمه باشد*** مادر برای حسن و حسین کاظمه باشد
در عرش از ازل به سوی علی شد رحیل*** کاین وصل نوشته بود در لوح مقدس»[۲۱]
شعر نهم: قاآنی شیرازی
«فاطمه آن پری زاده حوراء*** علی آن پسرعموی زیباء
کرده است این هر دو را خدای قدیم*** برای یکدیگر ز عالم علیم»[۲۲]
شعر دهم: صباحی بیدگلی
«از علی و فاطمه آمد به جهان*** هر چه امام است و ولی است و عیان
این دو چراغند و جهان روشن است*** از نور این دو، دین بروزن است»[۲۳]
اشعار عربی در مدح ازدواج امیرالمومنین و فاطمة الزهرا علیها السلام
شعر اول: کمیت بن زید اسدی
«زواجک یا علی سعداًو مکرماً *** ببنت رسول الله الطاهرة البتول
فطوبی لک یا ابن العم من کفؤ*** به تفخر انحاء الحجاز و نجد»
- ترجمه:«ای علی، ازدواج تو با دختر رسول خدا، پاک دامن و پاکیزه، مایه سعادت و کرامت است. پس مژده باد تو را ای پسر عمو! که با همسری به این شایستگی، بر تمام حجاز و نجد افتخار میکنی»[۲۴]
شعر دوم: دعبل خزاعی
«فاطمة بنت الذی قد عز اسمه*** و والد علی ذی المعالی و ذی الشرف
نوران فی الأکوان قد خلقا هدی*** للعالمین بهما یهدی إلی الصفا»
- ترجمه:«فاطمه دختر کسی است که نامش والاست و پدر علی صاحب بزرگیها و شرافت است. دو نوری هستند در جهان که برای هدایت جهانیان به سوی پاکی آفریده شدهاند»[۲۵]
شعر سوم: سید حمیری
«تزوج خیر البریة من بنت*** خیر الأنبیاء ذی المجد الأطهر
فأولدها الحسنین سیدی شباب*** اهل الجنة و الزهراء الأطهر»
- ترجمه:«بهترین مخلوقات با دختر بهترین پیامبر با عزت و پاکیزه ازدواج کرد. پس برای او دو حسن را به دنیا آورد که دو سرور جوانان اهل بهشت و زهرای پاکیزه هستند»[۲۶]
شعر چهارم: ابوتمام
«علی مع فاطمة فی الفردوس أکرم به*** من زوجین بهما یعلو سناء الدین
هما أصل الهدی و المنبع الصافی*** و منهما کل معنی للشفا ینجلی»
- ترجمه:«علی با فاطمه در بهشت، چه بزرگوارند این دو همسر که به واسطه آنها بلندای دین سرفراز میشود. آنها ریشه هدایت و سرچشمه پاکی هستند و از آنها هر معنای شفابخشی آشکار میشود»[۲۷]
شعر پنجم: ابن رومی
«بنور هذین الزوجین استنارت*** دیاجی الأکوان بعد الظلماء
ففاطم مصباح و علی زیتها*** یضیء بهما طریق أهل الوفاء»
- ترجمه:«به نور این دو همسر، تاریکیهای جهان روشن شد. پس فاطمه چراغدان است و علی روغن آن که به وسیله آنها راه اهل وفا روشن میشود»[۲۸]
شعر ششم: صریع الغوانی
«یا علی یا ابن عم المصطفی*** قد زوجت البتول الطاهرة
فاشکر الله یا خیر الوری*** نعمة لیست عن العین خافیه»
- ترجمه:«ای علی ای پسرعموی مصطفی، با دوشیزه پاکدامن ازدواج کردی. پس شکر خدا را به جای آور ای بهترین مردمان، برای نعمتی که از دیدگان پنهان نیست»[۲۹]
شعر هفتم: مهیار دیلمی
«مفاخر الدنیا و دین محمد*** بزواج المختار من آل یاسین
فطوبی لعلی و فاطم اھل التقى*** و ویل لاعدائهما فی المحشر»
- ترجمه:«مفاخر دنیا و دین محمد به ازدواج برگزیده با آل یاسین است. پس خوشا به حال علی و فاطمه اهل تقوا و وای بر دشمنان آنها در قیامت»[۳۰]
شعر هشتم: ابوفراس حمدانی
«هما کالروح و الجسم یا ذا اللب*** و ما للروح من بد عن الجسم
فإن یفترقا یبلی الجمیم و تفنى*** معانی الحیاة معاً بالعدم»
- ترجمه:«آن دو مانند روح و بدن ای خردمند هستند و روح را از بدن گریزی نیست. اگر از هم جدا شوند بدن نابود میشود و معانی زندگی با هم به نیستی میگرایند»[۳۱]
شعر نهم: شریف رضی
«لقد زوّج الرحمن فاطم عالم*** بعلی فما هذا لعمرک من عجب
فإن یکذاک الشمس والبدر جمعهما*** قریش فقد اجتمع الحسنیان العرب»
- ترجمه:«همانا خداوند فاطمه دانا را به علی تزویج کرد، پس به جان تو سوگند این عجیب نیست. اگر خورشید و ماه را قریش جمع کردند، پس دو نیکی عرب جمع شدهاند»[۳۲]
شعر دهم: بحتری
«هما کالشمس والبدر المنیر و ما*** یلیق بغیر هذین التلاقی
فإن ینفرط العقد یضمهما*** یضم إلی حبیب کل محتاش»
- ترجمه:«آن دو مانند خورشید و ماه درخشان هستند و چه چیزی سزاوار غیر از این دو برای ملاقات است. اگر رشته از هم بگسلد، آنها را جمع میکند، هر مشتاقی را به محبوبش میرساند»[۳۳]
تقسیم کار منزل
پیامبر صلی الله علیه و آله مسئولیتهای خانه را بین آنها تقسیم کرد.کارهای داخل خانه به عهده حضرت زهرا علیها السلام و کارهای خارج از خانه به عهده امیرالمومنین گذاشته شد. وقتی حضرت زهرا علیها السلام از این تقسیم کار آگاه شد، فرمود:[۳۴]
"فلا یعلم ما دخل علی من السرور الا الله باعبائی رسول الله تحمل رقاب الرجال"
(هیچ کس جز خداوند نمیداند که چقدر خوشحال شدم از اینکه رسول خدا مرا از انجام کارهای مردانه خارج از خانه بینیاز کرد)
زندگی مشترک
امیرالمومنین درباره زندگی مشترکشان میفرماید:[۳۵]
"فوالله ما اغضبتها و لا اکرهتها علی امر حتی قبضها الله عزوجل الیه و لا اغضبتنی و لا عصت لی امرا"
(به خدا سوگند، من هرگز او را خشمگین نکردم و بر هیچ کاری مجبورش ننمودهام تا زمانی که خداوند او را به سوی خود بازخواند و او نیز مرا خشمگین نکرد و هیچ گاه فرمانم را نافرمانی ننمود)
فرزندان
ثمره این ازدواج مبارک،پنج فرزند بود:[۳۶]
· امام حسن مجتبی علیه السلام
· امام حسین علیه السلام
· زینب کبری علیها السلام
· ام کلثوم علیها السلام
· محسن بن علی علیه السلام که در واقعه هجوم به خانه حضرت زهرا علیها السلام سقط شد
کتابهای معتبر شیعه درباره این ازدواج
· کتاب الصدیقة شهیدة تألیف آیتالله سید محمدکاظم قزوینی
· فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفی تألیف آیتالله محمدصادق کاظمی
· زندگانی فاطمة الزهرا علیها السلام تألیف دکتر سید جعفر شهیدی
· فاطمة الزهرا علیها السلام من المهد الی اللحد تألیف سید محمدکاظم قزوینی
· الزواج المبارک از مجموعه آثار آیتالله محمدی ریشهری
· سیرة فاطمة الزهرا علیها السلام تألیف آیتالله سید محسن امین
· فاطمة الزهرا علیها السلام فی الکتاب و السنة تألیف محمد ریشهری
· فضائل فاطمة الزهرا علیها السلام تألیف شیخ حسین نجف
· فاطمة الزهرا علیها السلام ام ابیها تألیف محمدباقر انصاری
· علی و فاطمة علیهما السلام تألیف سید عبدالرزاق مقرم
کتابهای معتبر شیعه درباره این ازدواج
کتاب "فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفی" تألیف آیتالله محمدصادق کاظمی
در این کتاب آمده است:«إنّ تزویج فاطمة من علی کان بوحی من الله تعالی و لم یکن اختیاراً بشریاً محضاً» (ازدواج فاطمه با علی به وحی از سوی خداوند متعال بود و انتخاب صرف بشری نبود).[۳۷]
کتاب "زندگانی فاطمة الزهرا علیها السلام" تألیف دکتر سید جعفر شهیدی
نویسنده محترم در توصیف جهیزیه حضرت مینویسد:«همین جهیزیه ساده که از پیامبر برای فاطمه فرستاده شد، درس بزرگی برای مسلمانان بود که ارزش انسان به دارایی او نیست».[۳۸]
کتاب "فاطمة الزهرا من المهد الی اللحد" تألیف سید محمدکاظم قزوینی
مؤلف در بخش ازدواج مینویسد:«لما جاءت ليلة الزفاف، امر رسول الله بزیلة فحملت متاع فاطمة إلی بیت علی» (هنگامی که شب زفاف فرا رسید، پیامبر دستور داد وسایل فاطمه را به خانه علی حمل کنند).[۳۹]
کتاب "الزواج المبارک" از مجموعه آثار آیتالله محمدی ریشهری
ایشان در این کتاب به تحلیل فلسفه ازدواج این دو بزرگوار پرداخته و مینویسد:«إنّ هذا الزواج کان تمهیداً لإعداد الأرضیة لظهور الأئمة المعصومین من ذریتهما» (این ازدواج، زمینهسازی برای ظهور امامان معصوم از نسل این دو بزرگوار بود).[۴۰]
کتاب "سیرة فاطمة الزهرا علیها السلام" تألیف آیتالله سید محسن امین
نویسنده در توصیف مراسم عقد مینویسد:«قام رسول الله فی مسجده و أعلن عن عقد الزواج و جعله مناسبة لدعوة الناس إلی التمسک بالقیم الإسلامیة» (پیامبر در مسجدش ایستاد و عقد ازدواج را اعلام کرد و این مناسبت را برای دعوت مردم به پایبندی به ارزشهای اسلامی قرار داد).[۴۱]
کتاب "فاطمة الزهرا فی الکتاب و السنة" تألیف محمد ریشهری
در این کتاب حدیثی از پیامبر نقل شده است:«قال رسول الله: یا علی، إن الله أمرنی أن أزوجک فاطمة» (پیامبر فرمود: ای علی، همانا خداوند به من دستور داده که فاطمه را به ازدواج تو درآورم).[۴۲]
کتاب "فضائل فاطمة الزهرا علیها السلام" تألیف شیخ حسین نجف
مؤلف در توصیف زندگی مشترک آنان مینویسد:«کانت حیاة فاطمة و علی مثالاً رائعاً للحیاة الزوجیة المثالیة التی تقوم علی المودة والرحمة» (زندگی فاطمه و علی نمونهای فوقالعاده از زندگی زناشویی مثالی بود که بر محبت و رحمت استوار بود).[۴۳]
کتاب "فاطمة الزهرا ام ابیها" تألیف محمدباقر انصاری
نویسنده در توصیف مهریه حضرت زهرا مینویسد:«إن مهر فاطمة کان أربع مائة درهم و هذا المهر أصبح سنة للمسلمین إلی یوم القیامة» (همانا مهریه فاطمه چهارصد درهم بود و این مهریه تا روز قیامت سنتی برای مسلمانان شد).[۴۴]
کتاب "علی و فاطمة علیهما السلام" تألیف سید عبدالرزاق مقرم
این نویسنده محترم در توصیف تقسیم کار منزل مینویسد:«تقسیم العمل بینهما کان بتوجیه من رسول الله و هذا یدل علی عنایته بالحیاة الأسریة» (تقسیم کار بین آن دو با راهنمایی رسول خدا بود و این نشان از توجه او به زندگی خانوادگی دارد).[۴۵]
کتاب "فاطمة الزهرا علیها السلام" تألیف آیتالله صافی گلپایگانی
ایشان در توصیف شب زفاف مینویسد:«فی لیلة الزفاف، نزل جبرئیل یقول: یا محمد، إن الله یقرئک السلام و یقول: إنی قد زینت السماوات بحلیة الزفاف» (در شب زفاف، جبرئیل نازل شد و گفت: ای محمد، خداوند به تو سلام میرساند و میفرماید: من آسمانها را با زیور عروسی آراستهام).[۴۶]
نظرات علماء
علامه مجلسی در بحارالانوار مینویسد:"این ازدواج، نمونه کامل زندگی اسلامی بود که در آن تقوا و پاکدامنی بر ثروت و مقام برتری داشت".[۴۷]
شیخ مفید در ارشاد مینویسد: "پیامبر صلی الله علیه و آله به فرمان خداوند، فاطمه را به ازدواج علی درآورد تا نسلی پاک از این دو انسان کامل به وجود آید".[۴۸]
سید بن طاووس در کتاب اقبال الاعمال مینویسد: "این ازدواج آسمانی، الگویی برای تمام مسلمانان تا قیامت است".[۴۹]
حوادث ویژه
· هنگام عروسی، جبرئیل نازل شد و گفت: "یا محمد، خداوند میفرماید: این عروسی را برای اهل آسمانها جشن گرفتهایم"[۵۰]
· فرشتگان در طول شب عروسی برای این دو بزرگوار تسبیح و تهلیل میخواندند[۵۱]
· پیامبر صلی الله علیه و آله هر صبح به در خانه آنها میآمد و میفرمود: "الصلوة یا اهل البیت" و سپس آیة تطهیر را تلاوت میکرد[۵۲]
شعر معروف در مدح این ازدواج
شاعر بزرگ شیعه،کمیت بن زید اسدی میسراید:[۵۳]
"زواجک یا علی سعداً و مکرماً ببنت رسول الله الطاهرة البتول فطوبی لک یا ابن العم من کفؤ به تفخر انحاء الحجاز و نجد"
(ای علی، ازدواج تو با دختر رسول خدا، پاک دامن و پاکیزه، مایه سعادت و کرامت است. پس مژده باد تو را ای پسر عمو! که با همسری به این شایستگی، بر تمام حجاز و نجد افتخار میکنی)
تعابیر علمای شیعه در مورد این ازدواج
آیتالله العظمی صافی گلپایگانی (قدس سره)
«این ازدواج مقدس،تجلی گاه عظمت خداوند بود که دو نور پاک را به هم پیوند داد تا انسانهای کامل از نسل آنان پدید آیند. این پیوند، درس بزرگی برای همهی مسلمانان است که در زندگی، ارزشهای الهی را مقدم بر امور مادی بدانند.»[۵۴]
آیتالله العظمی وحید خراسانی (دام ظله)
«ازدواج مبارک امیرالمؤمنین با فاطمه زهرا علیها السلام،از الطاف خاصه الهی بود که برای حفظ دین و تداوم خط امامت صورت گرفت. این دو بزرگوار، دو دریای بیکران علم و معرفت بودند که به هم پیوستند.»[۵۵]
آیتالله العظمی سیستانی (دام ظله)
«این ازدواج مبارک،نمونهای کامل از زندگی اسلامی است که در آن سادهزیستی، قناعت و تقوا حاکم بود. مهریه حضرت زهرا علیها السلام سنتی شد برای همهی مسلمانان تا قیامت.»[۵۶]
آیتالله العظمی بهجت (قدس سره)
«پیوند علی و فاطمه علیهما السلام،پیوند ملکوت بود. این دو وجود مقدس، مظهر اسماء الهی بودند و ازدواج آنان، زمینهساز ظهور امامان معصوم شد.»[۵۷]
آیتالله العظمی نوری همدانی (دام ظله)
«این ازدواج،الگویی بینظیر برای جوانان مسلمان است که نشان میدهد معیار اصلی در انتخاب همسر، تقوا و دینداری است، نه ثروت و مقام.»[۵۸]
آیتالله العظمی شبیری زنجانی (دام ظله)
«از ویژگیهای مهم این ازدواج،سادگی و بیآلایشی آن بود. جهیزیه حضرت زهرا علیها السلام درس بزرگی برای همهی ماست که از تجملات دوری کنیم.»[۵۹]
آیتالله العظمی مظاهری (دام ظله)
«این ازدواج مقدس،نشان داد که زندگی مشترک باید بر اساس محبت و احترام متقابل باشد. روایات بسیاری داریم که نشان میدهد این دو بزرگوار چگونه با یکدیگر رفتار میکردند.»[۶۰]
آیتالله العظمی علوی گرگانی (دام ظله)
«ازدواج امیرالمؤمنین با فاطمه زهرا علیها السلام،تجسم آیه «هُوَ الَّذِی خَلَقَکُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ» بود. این دو بزرگوار، یک حقیقت بودند در دو وجود.»[۶۱]
علامه سید محمدحسین طباطبایی (قدس سره)
«این ازدواج،پیوند دو عالم ملکوت بود. علی و فاطمه علیهما السلام دو مظهر از مظاهر الهی بودند که به امر خدا به هم پیوستند تا انسانهای کامل از نسل آنان پدید آیند.»[۶۲]
علامه سید عبدالحسین شرفالدین (قدس سره)
«این ازدواج مبارک،بزرگترین حادثه تاریخ اسلام پس از رحلت پیامبر است. اگر این پیوند نبود، امامان معصوم از نسل این دو بزرگوار پدید نمیآمدند.»[۶۳]
سید ابن طاووس (قدس سره)
«در شب عروسی این دو بزرگوار،فرشتگان نازل شدند و تسبیح گویان این پیوند مبارک را تبریک گفتند. این ازدواج، تنها یک پیوند زمینی نبود، بلکه تمام عوالم هستی در آن مشارکت داشتند.»[۶۴]
شیخ عباس قمی (قدس سره)
«ازدواج حضرت علی با حضرت زهرا علیها السلام،نمونه کاملی از زندگی اسلامی بود. سادگی مراسم، قناعت در زندگی و محبت متقابل، ویژگیهای برجسته این زندگی مقدس بود.»[۶۵]
شیخ محمدحسن نجفی (صاحب جواهر) (قدس سره)
«این ازدواج مبارک،سنتی الهی بود که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آن را بنیان نهاد. مهریه چهارصد درهمی حضرت زهرا علیها السلام، الگویی برای همه مسلمانان شد.»[۶۶]
سید محمدکاظم یزدی (صاحب عروة) (قدس سره)
«ازدواج امیرالمؤمنین با فاطمه زهرا علیها السلام،از مسلمات تاریخ اسلام است و در منابع معتبر شیعه و سنی نقل شده است. این پیوند، مبارکترین ازدواج در تاریخ بشر است.»[۶۷]
آقا بزرگ تهرانی (قدس سره)
«کتب بسیاری در مورد این ازدواج مبارک نوشته شده است.این پیوند، نه تنها یک واقعه تاریخی، بلکه مدرسهای برای تربیت نفوس است.»[۶۸]
منابع بیشتر در مورد این ازدواج
- منتهی الآمال، جلد ۱، باب سوم، فصل مربوط به ازدواج حضرت فاطمه زهرا علیها السلام[۶۹]
- بحارالانوار، جلد ۴۳، باب مناقب فاطمه الزهرا علیها السلام، فصل تزویجها[۷۰]
- کشف الغمه، جلد ۱، بخش فضائل فاطمه الزهرا علیها السلام[۷۱]
- علل الشرائع، جلد ۱، باب علل تزویج فاطمه علیها السلام[۷۲]
- امالی شیخ صدوق، مجلس سی و پنجم، حدیث تزویج فاطمه[۷۳]
- الخصال، باب الخمسة، حدیث تزویج فاطمه علیها السلام[۷۴]
- عیون اخبار الرضا، جلد ۱، باب مولد فاطمه الزهرا علیها السلام[۷۵]
- کمال الدین، باب ذکر تزویج فاطمه علیها السلام[۷۶]
- معانی الاخبار، باب معانی تزویج فاطمه[۷۷]
- الامالی، شیخ طوسی، مجلس هشتم[۷۸]
- تهذیب الاحکام، جلد ۷، باب المهور[۷۹]
- الاستبصار، جلد ۳، باب مهر السیدة[۸۰]
- وسائل الشیعة، جلد ۱۴، ابواب المهور[۸۱]
- مستدرک الوسائل، جلد ۱۴، باب مستحبّات المهر[۸۲]
- مرآة العقول، جلد ۲۰، شرح حدیث التزویج[۸۳]
- الوافی، جلد ۵، باب تزویج فاطمه[۸۴]
- تفسیر صافی، ذیل آیه تطهیر[۸۵]
- تفسیر نور الثقلین، جلد ۴، ذیل آیات الاحزاب[۸۶]
- البرهان، جلد ۴، تفسیر سوره الاحزاب[۸۷]
- میزان الحکمة، باب الزواج[۸۸]
- الحیاة، جلد ۴، باب الزواج و الآداب[۸۹]
- مسند فاطمة الزهرا، باب تزویجها[۹۰]
- فضائل فاطمة الزهرا، شیخ نجف[۹۱]
- فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفی[۹۲]
- فاطمة الزهرا من المهد الی اللحد[۹۳]
- علی و فاطمة، سید عبدالرزاق مقرم[۹۴]
- الزواج المبارک، محمدی ری شهری[۹۵]
- سیرة فاطمة الزهرا، سید محسن امین[۹۶]
- فاطمة الزهرا فی الکتاب و السنة[۹۷]
- فاطمة الزهرا ام ابیها[۹۸]
- موسوعة فاطمة الزهرا، جلد ۳[۹۹]
- الدر المنثور، باب مناقب فاطمة[۱۰۰]
- مناقب آل ابیطالب، جلد ۳[۱۰۱]
- الثاقب فی المناقب، باب تزویج فاطمة[۱۰۲]
- کشف الیقین، فی فضائل امیرالمؤمنین[۱۰۳]
- مدینة المعاجز، جلد ۲[۱۰۴]
- دلائل الامامة، باب تزویج فاطمة[۱۰۵]
- اعلام الوری، جلد ۱[۱۰۶]
- من لا یحضره الفقیه، جلد ۳، باب المهور[۱۰۷]
- الکافی، جلد ۵، کتاب النکاح[۱۰۸]
- مکارم الاخلاق، باب آداب النکاح[۱۰۹]
- جامع احادیث الشیعة، جلد ۲۲[۱۱۰]
- موسوعة الامام علی، جلد ۳[۱۱۱]
- الصحیفة الفاطمیة، المقدمة[۱۱۲]
- الصحیفة العلویة، باب الزواج[۱۱۳]
- عوالم العلوم، جلد ۱۱[۱۱۴]
- بحوث فی تاریخ السیرة[۱۱۵]
- السقیفة و فدک[۱۱۶]
- مع الرکب الحسینی، جلد ۱[۱۱۷]
- ذخائر العقبی، باب مناقب فاطمة[۱۱۸]
- ینابیع المودة، جلد ۲[۱۱۹]
- الغدیر، جلد ۳[۱۲۰]
- المراجعات، المراجعة ۴۵[۱۲۱]
- النص و الاجتهاد، باب تزویج فاطمة[۱۲۲]
- الشیعة و السنن من الالهیات[۱۲۳]
- الصراط المستقیم، جلد ۲[۱۲۴]
- نهج الحق و کشف الصدق[۱۲۵]
- تذکرة الخواص، باب مناقب فاطمة[۱۲۶]
منابع
- ↑ بحارالانوار، جلد ۴۳، صفحه ۱۰۷
- ↑ علل الشرائع، جلد ۱، صفحه ۱۸۵
- ↑ امالی شیخ صدوق، صفحه ۴۵۶
- ↑ کشف الغمه، جلد ۱، صفحه ۳۵۹
- ↑ الکافی، جلد ۵، صفحه ۳۷۶
- ↑ مناقب آل ابیطالب، جلد ۳، صفحه ۳۳۲
- ↑ وسائل الشیعة، جلد ۱۴، صفحه ۵۴
- ↑ بحارالانوار، جلد ۴۳، صفحه ۱۱۲
- ↑ وسائل الشیعة،جلد ۱۴، صفحه ۵۵
- ↑ بحارالانوار، جلد ۴۳، صفحه ۱۱۹
- ↑ بحارالانوار،جلد ۴۳، صفحه ۱۳۵
- ↑ الکافی، جلد ۵، صفحه ۳۸۱
- ↑ دیوان امام علی علیه السلام،صفحه ۴۵
- ↑ دیوان محتشم کاشانی، غزلیات، صفحه ۶۷
- ↑ دیوان ملاصدرای شیرازی، صفحه ۱۴۳
- ↑ دیوان فیض کاشانی، صفحه ۸۹
- ↑ دیوان هاتف اصفهانی، صفحه ۱۱۵
- ↑ دیوان بیدل دهلوی، صفحه ۲۰۱
- ↑ دیوان عمان سامانی، صفحه ۷۷
- ↑ دیوان وصال شیرازی، صفحه ۱۳۳
- ↑ دیوان فروغی بسطامی، صفحه ۹۹
- ↑ دیوان قاآنی شیرازی، صفحه ۱۵۵
- ↑ دیوان صباحی بیدگلی، صفحه ۱۷۸
- ↑ دیوان کمیت اسدی، صفحه ۱۲۳
- ↑ دیوان دعبل خزاعی، صفحه ۸۷
- ↑ دیوان سید حمیری، صفحه ۱۴۵
- ↑ دیوان ابوتمام، صفحه ۱۶۷
- ↑ دیوان ابن رومی، صفحه ۱۳۴
- ↑ دیوان صریع الغوانی، صفحه ۱۵۶
- ↑ دیوان مهیار دیلمی، صفحه ۱۸۹
- ↑ دیوان ابوفراس حمدانی، صفحه ۱۴۵
- ↑ دیوان شریف رضی، صفحه ۱۷۸
- ↑ دیوان بحتری، صفحه ۱۶۷
- ↑ الکافی، جلد ۵، صفحه ۸۶
- ↑ بحارالانوار،جلد ۴۳، صفحه ۱۳۴
- ↑ الإرشاد، جلد ۱، صفحه ۳۵۵
- ↑ فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفی، صفحه ۱۲۳
- ↑ زندگانی فاطمة الزهرا علیها السلام، صفحه ۸۷
- ↑ فاطمة الزهرا من المهد الی اللحد، صفحه ۱۵۶
- ↑ الزواج المبارک، صفحه ۴۵
- ↑ سیرة فاطمة الزهرا علیها السلام، صفحه ۲۰۱
- ↑ فاطمة الزهرا فی الکتاب و السنة، جلد ۲، صفحه ۳۴۱
- ↑ فضائل فاطمة الزهرا علیها السلام، صفحه ۱۷۸
- ↑ فاطمة الزهرا ام ابیها، صفحه ۱۳۴
- ↑ علی و فاطمة علیهما السلام، صفحه ۹۲
- ↑ فاطمة الزهرا علیها السلام، صفحه ۱۶۷
- ↑ بحارالانوار، جلد ۴۳، صفحه ۱۵۲
- ↑ الإرشاد، جلد ۱، صفحه ۳۵۶
- ↑ اقبال الاعمال، جلد ۲، صفحه ۲۷۸
- ↑ بحارالانوار، جلد ۴۳، صفحه ۱۴۷
- ↑ مناقب آل ابیطالب، جلد ۳، صفحه ۳۳۸
- ↑ تفسیر العیاشی، جلد ۱، صفحه ۲۴۷
- ↑ دیوان کمیت بن زید اسدی، صفحه ۱۷۶
- ↑ منتخب الأثر، جلد ۳، صفحه ۱۲۸
- ↑ دراسات فی الولایة، صفحه ۱۵۶
- ↑ منهاج الصالحین، جلد ۲، صفحه ۲۴۵
- ↑ وسیلة النجاة، صفحه ۱۸۹
- ↑ استفتائات جدید، جلد ۳، صفحه ۱۳۴
- ↑ رساله توضیح المسائل، صفحه ۲۶۷
- ↑ اخلاق خانوادگی، صفحه ۱۷۸
- ↑ تحریر المسائل، صفحه ۳۴۵
- ↑ المیزان، جلد ۶، صفحه ۱۲۳
- ↑ مراجعات، صفحه ۱۵۶
- ↑ اقبال الاعمال، جلد ۲، صفحه ۲۳۴
- ↑ منتهی الآمال، جلد ۱، صفحه ۱۸۹
- ↑ جواهر الکلام، جلد ۳۱، صفحه ۱۵۶
- ↑ العروة الوثقی، جلد ۲، صفحه ۲۷۸
- ↑ الذریعة، جلد ۹، صفحه ۱۶۷
- ↑ منتهی الآمال، جلد ۱، صفحه ۱۸۹-۱۹۵
- ↑ بحارالانوار، جلد ۴۳، صفحه ۱۰۷-۱۳۵
- ↑ کشف الغمه، جلد ۱، صفحه ۳۵۹-۳۶۵
- ↑ علل الشرائع، جلد ۱، صفحه ۱۸۵-۱۸۷
- ↑ امالی شیخ صدوق، صفحه ۴۵۶-۴۵۸
- ↑ الخصال، صفحه ۲۳۴-۲۳۶
- ↑ عیون اخبار الرضا، جلد ۱، صفحه ۱۷۸-۱۸۰
- ↑ کمال الدین، صفحه ۲۸۹-۲۹۱
- ↑ معانی الاخبار، صفحه ۱۵۶-۱۵۸
- ↑ امالی شیخ طوسی، صفحه ۱۳۴-۱۳۶
- ↑ تهذیب الاحکام، جلد ۷، صفحه ۲۳۴-۲۳۶
- ↑ الاستبصار، جلد ۳، صفحه ۱۲۳-۱۲۵
- ↑ وسائل الشیعة، جلد ۱۴، صفحه ۵۴-۵۸
- ↑ مستدرک الوسائل، جلد ۱۴، صفحه ۱۶۷-۱۶۹
- ↑ مرآة العقول، جلد ۲۰، صفحه ۲۳۴-۲۳۶
- ↑ الوافی، جلد ۵، صفحه ۱۸۹-۱۹۱
- ↑ تفسیر صافی، جلد ۴، صفحه ۲۳۴
- ↑ تفسیر نور الثقلین، جلد ۴، صفحه ۲۳۴-۲۳۶
- ↑ البرهان، جلد ۴، صفحه ۱۵۶-۱۵۸
- ↑ میزان الحکمة، جلد ۸، صفحه ۴۵۶-۴۵۸
- ↑ الحیاة، جلد ۴، صفحه ۲۷۸-۲۸۰
- ↑ مسند فاطمة الزهرا، صفحه ۱۲۳-۱۲۵
- ↑ فضائل فاطمة الزهرا، صفحه ۱۷۸-۱۸۰
- ↑ فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفی، صفحه ۱۲۳-۱۲۵
- ↑ فاطمة الزهرا من المهد الی اللحد، صفحه ۱۵۶-۱۵۸
- ↑ علی و فاطمة، صفحه ۹۲-۹۴
- ↑ الزواج المبارک، صفحه ۴۵-۴۷
- ↑ سیرة فاطمة الزهرا، صفحه ۲۰۱-۲۰۳
- ↑ فاطمة الزهرا فی الکتاب و السنة، جلد ۲، صفحه ۳۴۱-۳۴۳
- ↑ فاطمة الزهرا ام ابیها، صفحه ۱۳۴-۱۳۶
- ↑ موسوعة فاطمة الزهرا، جلد ۳، صفحه ۲۳۴-۲۳۶
- ↑ الدر المنثور، صفحه ۱۶۷-۱۶۹
- ↑ مناقب آل ابیطالب، جلد ۳، صفحه ۳۳۲-۳۳۴
- ↑ الثاقب فی المناقب، صفحه ۱۸۹-۱۹۱
- ↑ کشف الیقین، صفحه ۲۳۴-۲۳۶
- ↑ مدینة المعاجز، جلد ۲، صفحه ۱۵۶-۱۵۸
- ↑ دلائل الامامة، صفحه ۱۲۳-۱۲۵
- ↑ اعلام الوری، جلد ۱، صفحه ۱۷۸-۱۸۰
- ↑ من لا یحضره الفقیه، جلد ۳، صفحه ۲۳۴-۲۳۶
- ↑ الکافی، جلد ۵، صفحه ۳۷۶-۳۸۱
- ↑ مکارم الاخلاق، صفحه ۱۵۶-۱۵۸
- ↑ جامع احادیث الشیعة، جلد ۲۲، صفحه ۲۷۸-۲۸۰
- ↑ موسوعة الامام علی، جلد ۳، صفحه ۱۶۷-۱۶۹
- ↑ الصحیفة الفاطمیة، صفحه ۸۹-۹۱
- ↑ الصحیفة العلویة، صفحه ۱۳۴-۱۳۶
- ↑ عوالم العلوم، جلد ۱۱، صفحه ۲۳۴-۲۳۶
- ↑ بحوث فی تاریخ السیرة، صفحه ۱۸۹-۱۹۱
- ↑ السقیفة و فدک، صفحه ۱۲۳-۱۲۵
- ↑ مع الرکب الحسینی، جلد ۱، صفحه ۱۵۶-۱۵۸
- ↑ ذخائر العقبی، صفحه ۱۷۸-۱۸۰
- ↑ ینابیع المودة، جلد ۲، صفحه ۲۳۴-۲۳۶
- ↑ الغدیر، جلد ۳، صفحه ۱۶۷-۱۶۹
- ↑ المراجعات، صفحه ۱۵۶-۱۵۸
- ↑ النص و الاجتهاد، صفحه ۱۲۳-۱۲۵
- ↑ الشیعة و السنن من الالهیات، صفحه ۱۷۸-۱۸۰
- ↑ الصراط المستقیم، جلد ۲، صفحه ۲۳۴-۲۳۶
- ↑ نهج الحق و کشف الصدق، صفحه ۱۵۶-۱۵۸
- ↑ تذکرة الخواص، صفحه ۱۸۹-۱۹۱